Η εφαρμογή Ditto είναι μια απίστευτη εφαρμογή, που μια καλή ψυχή κατασκεύασε και μας την προσέφερε ελεύθερα.
Όπως θα ξέρεις, κάθε φορά που αντιγράφεις κάτι στον Η/Υ, αυτό περνά στο Πρόχειρο των windows. Και κάθε φορά που αντιγράφεις κάτι, το προηγούμενο στοιχείο χάνεται - για πάντα. Αυτό ακριβώς κάνει το Ditto: κρατά το ιστορικό το Προχείρου επ΄ άπειρον! - ή για όσο εμείς θα ορίσουμε.
Η εφαρμογή είναι πολύ καλά σχεδιασμένη, με χρησιμότατες δυνατότητες και πολλές επιλογές. Θα μπορούσε να γράψει κανείς σελίδες. "Πιάνει" κάθε μορφή δεδομένων από το clipboard. Τα δεδομένα αποθηκεύονται σε μία βάση δεδομένων - ένα αρχείο που εμείς επιλέγουμε - άρα, μπορούμε να το μεταφέρουμε σε άλλο ΗΥ, να το αποθηκεύουμε, να παίρνουμε αντίγραφα (εκδοχές του) κλπ. Μπορούμε να αποθηκεύουμε "clips" (στοιχεία που αντιγράφηκαν) σε ομάδες (κατηγορίες) που εμείς δημιουργούμε για μελλοντική χρήση, ακόμα και να τα εξάγουμε για χρήση σε άλλον ΗΥ. Εύκολα βλέπουμε πότε αντιγράφηκε ένα clip και τι περιέχει (προεπισκόπηση με ένα πλήκτρο). Μπορούμε ακόμα να στέλνουμε αυτόματα clips από έναν ΗΥ σε άλλον μέσα στο τοπικό δίκτυο!
Αντί να παλεύουμε από το ένα παράθυρο στο άλλο όταν θέλουμε να αντιγράψουμε μαζικά στοιχεία από ένα πρόγραμμα σε άλλο, "μαζεύουμε" να στοιχεία μας και πάμε στο άλλο παράθυρο και κάνουμε τις επικολλήσεις. Και άλλα πολλά.
Και βέβαια υπάρχει σε διάφορες γλώσσες, και επειδή δεν υπήρχε στα ελληνικά, το μετέφρασα ώστε να το έχουμε και σε ελληνικό περιβάλλον.
Και σα να μην έφταναν αυτά, υπάρχει και σε φορητή μορφή επίσης. Μπορείς δηλαδή να το τρέχεις όποτε θέλεις, σε όποιον ΗΥ κάθεσαι να δουλέψεις, τρέχοντάς το από ένα φλασάκι που έχεις μαζί σου - μπορείς δηλ. να έχεις διάφορες πληροφορίες για επανάχρηση (κείμενα φορμαρισμένα ή μη, εικόνες κλπ.).
Η σελίδα του προγράμματος είναι αυτή.
Στο αρχείο αυτό θα βρεις όλα τα απαραίτητα αρχεία (Ditto Clipboard Manager 3.16.08.00) - το αρχείο εγκατάστασης (installer), τη φορητή έκδοση, και την ελληνική γλώσσα (ένα αρχείο xml το οποίο θα τοποθετήσειςς στο φάκελο των γλωσσών).
Have fun!
26 Οκτ 2010
11 Μαρ 2010
Για να περιορίσουμε το spam
Συχνά επικοινωνούμε μέσω Email. Ως γνωστόν υπάρχει το πρόβλημα του spam. Μπορούμε ο καθένας να κάνουμε κάτι για να το περιορίσουμε. Ακολουθήστε τις παρακάτω σύντομες οδηγίες και θα ωφεληθούμε όλοι μας.
Είτε όταν δημιουργούμε νέο μήνυμα είτε όταν προωθούμε ένα μήνυμα, η συνήθης ρύθμιση του email-client (ec: πρόγραμμα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) είναι να αφήνει εμφανείς τις διευθύνσεις των αποδεκτών. Δηλ. ο κάθε αποδέκτης βλέπει τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των υπολοίπων.
Κακή συνήθεια. Διότι διάφορες σκουπιδομηχανές του διαδικτύου συλλέγουν με διάφορους τρόπους ηλεκτρονικές διευθύνσεις και έτσι πολλαπλασιάζεται το spam. Ας δούμε πώς μπορούμε να στέλνουμε μηνύματα χωρίς να φαίνονται οι διευθύνσεις των αποδεκτών.
Η διαδικασία είναι απλή και ισχύει για όλους τους email-client.
Δημιουργούμε μια νέα επαφή στο Βιβλίο Διευθύνσεων με τα στοιχεία:
- όνομα : "Μη εμφανείς"
- επίθετο : "παραλήπτες" [ή κάτι παρεμφερές]
- διεύθυνση Η/Τα : [βάζουμε εδώ το δικό μας email]
Σε κάθε νέο ή προωθούμενο μήνυμα
στο πεδίο "ΠΡΟΣ" βάζουμε ως παραλήπτη τον "Μη εμφανείς παραλήπτες"
και ΟΛΟΥΣ τους αποδέκτες τους βάζουμε
όχι ως "Προς" ούτε ως "Κοινοποίηση" αλλά ως "ΚΡΥΦΗ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ".
Έτσι δεν θα εμφανίζονται οι διευθύνσεις των παραληπτών.
Επίσης όταν προωθούμε ένα μήνυμα, φροντίζουμε να σβήσουμε τις διευθύνσεις μέσα από το σώμα του μηνύματος, εάν εμφανιστούν εκεί.
Εκτός αυτού υπάρχει και μια άλλη σημαντική χρησιμότητα. Δεν αποκαλύπτουμε διευθύνσεις τρίτων. Όλοι θα προτιμούσαμε να μην κοινοποιείται το email μας, έτσι δεν είναι;
Είτε όταν δημιουργούμε νέο μήνυμα είτε όταν προωθούμε ένα μήνυμα, η συνήθης ρύθμιση του email-client (ec: πρόγραμμα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) είναι να αφήνει εμφανείς τις διευθύνσεις των αποδεκτών. Δηλ. ο κάθε αποδέκτης βλέπει τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των υπολοίπων.
Κακή συνήθεια. Διότι διάφορες σκουπιδομηχανές του διαδικτύου συλλέγουν με διάφορους τρόπους ηλεκτρονικές διευθύνσεις και έτσι πολλαπλασιάζεται το spam. Ας δούμε πώς μπορούμε να στέλνουμε μηνύματα χωρίς να φαίνονται οι διευθύνσεις των αποδεκτών.
Η διαδικασία είναι απλή και ισχύει για όλους τους email-client.
Δημιουργούμε μια νέα επαφή στο Βιβλίο Διευθύνσεων με τα στοιχεία:
- όνομα : "Μη εμφανείς"
- επίθετο : "παραλήπτες" [ή κάτι παρεμφερές]
- διεύθυνση Η/Τα : [βάζουμε εδώ το δικό μας email]
Σε κάθε νέο ή προωθούμενο μήνυμα
στο πεδίο "ΠΡΟΣ" βάζουμε ως παραλήπτη τον "Μη εμφανείς παραλήπτες"
και ΟΛΟΥΣ τους αποδέκτες τους βάζουμε
όχι ως "Προς" ούτε ως "Κοινοποίηση" αλλά ως "ΚΡΥΦΗ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ".
Έτσι δεν θα εμφανίζονται οι διευθύνσεις των παραληπτών.
Επίσης όταν προωθούμε ένα μήνυμα, φροντίζουμε να σβήσουμε τις διευθύνσεις μέσα από το σώμα του μηνύματος, εάν εμφανιστούν εκεί.
Εκτός αυτού υπάρχει και μια άλλη σημαντική χρησιμότητα. Δεν αποκαλύπτουμε διευθύνσεις τρίτων. Όλοι θα προτιμούσαμε να μην κοινοποιείται το email μας, έτσι δεν είναι;
1 Φεβ 2010
Για αρχαρίους
Αν είσαι αρχάριος στην πληροφορική, υπάρχει μια σειρά βασικών μαθημάτων. Πρόκειται για πολλές ώρες βίντεο, από τις οποίες θα μάθεις αρκετά πράγματα.
Κατέβασε στον Η/Υ σου τα ακόλουθα 7 αρχεία, τοποθέτησέ τα σε έναν αφιερωμένο φάκελο και αποσυμπίεσε με το 7-zip (ένα ελεύθερο πρόγραμμα συμπίεσης-αποσυμπίεσης αρχείων). Λάβε υπόψιν σου ότι ο συνολικός όγκος είναι 518 MB.
1ο
2ο
3ο
4ο
5ο
6ο
7ο
Η εφαρμογή τρέχει σε περιβάλλον windows. Εάν θέλεις μπορείς να γράψεις όλα αυτά τα αρχεία σε ένα CD. Εάν το CD δεν ξεκινά μόνο του, τρέξε το αρχείο "autorun.exe". Ξεκίνα λοιπόν από την αρχή και... καλή μάθηση!
Κατέβασε στον Η/Υ σου τα ακόλουθα 7 αρχεία, τοποθέτησέ τα σε έναν αφιερωμένο φάκελο και αποσυμπίεσε με το 7-zip (ένα ελεύθερο πρόγραμμα συμπίεσης-αποσυμπίεσης αρχείων). Λάβε υπόψιν σου ότι ο συνολικός όγκος είναι 518 MB.
1ο
2ο
3ο
4ο
5ο
6ο
7ο
Η εφαρμογή τρέχει σε περιβάλλον windows. Εάν θέλεις μπορείς να γράψεις όλα αυτά τα αρχεία σε ένα CD. Εάν το CD δεν ξεκινά μόνο του, τρέξε το αρχείο "autorun.exe". Ξεκίνα λοιπόν από την αρχή και... καλή μάθηση!
1 Ιαν 2010
Ασφάλεια δεδομένων
Σού έχει τύχει ποτέ να ανάψεις τον υπολογιστή, γιατί φυσικά θέλεις να κάνεις τη δουλειά σου, και να μην μπορείς να κάνεις τη δουλειά σου; Πολύ εκνευριστικό! Σού έχει τύχει ποτέ, να κολλήσεις κάποιον διαβολεμένο ιό, και ένα ή περισσότερα προγράμματα να μη δουλεύουν; Σού έχει τύχει ποτέ, να χαλάσει ο σκληρός δίσκος και ο υπολογιστής όχι μόνο να μην ξεκινά αλλά να πρέπει να ξαναεγκαταστήσεις από την αρχή λειτουργικό σύστημα και προγράμματα; Σού έχει τύχει ποτέ να χάσεις πολύτιμα δεδομένα από χαλασμένο σκληρό δίσκο (εσωτερικό ή εξωτερικό αποθηκευτικό μέσο);
Όλα αυτά είναι εξόχως απογοητευτικά! Θα δούμε μερικές γενικές αρχές με τη χρήση των οποίων ένας χρήστης Η/Υ δεν θα βρεθεί σε τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις. Γενικά το πρόβλημα της ασφάλειας στην πληροφορική περιγράφεται με το όρο data safety (ασφάλεια δεδομένων). Με τεχνικούς όρους, η έννοια περιγράφεται με την ιδέα της διαθεσιμότητας ψηφιακής πληροφορίας εκεί που την θέλουμε και όταν την θέλουμε. Και στο θέμα αυτό δυστυχώς συχνά δεν υπάρχει θεραπεία, υπάρχει μόνο πρόληψη.
Κάθε σκληρός δίσκος υπολογιστή είναι ένα εξάρτημα με κάποιο (άγνωστο!) χρόνο ζωής οπότε θέλουμε τρία πράγματα:
α) να έχουμε φροντίσει για αντίγραφα ασφαλείας
β) να μπορούμε να ανιχνεύσουμε έγκαιρα την προβληματική συμπεριφορά
γ) να μπορούμε να αντικαταστήσουμε και να συνεχίσουμε αμέσως χωρίς χάσιμο χρόνου.
Η ασφάλεια δεδομένων εκτείνεται σε τρία επίπεδα:
- Ασφάλεια αρχείων
Η αρχειοθέτηση της εργασίας μας. Ένας φωτογράφος θέλει να εξασφαλίσει το φωτογραφικό του αρχείο, ένας συγγραφέας τα κείμενά του, ένας λογιστής τα αρχεία των πελατών του, κλπ. κλπ., για να μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανοίγει τα αρχεία και να εργάζεται με αυτά.
- Ασφάλεια λειτουργικού
Η εξασφάλιση της υγείας του λειτουργικού συστήματος. Το λειτουργικό είναι η πλατφόρμα πάνω στην οποία δουλεύουμε. Για να εργαστούμε με φηψιακή πληροφορία (αρχεία) απαιτείται ένας υπολογιστής (υλικό, hardware) και ένα λειτουργικό σύστημα (λογισμικό, software). Πάνω στο λειτουργικό σύστημα τρέχουν εφαρμογές (ή προγράμματα) με τις οποίες επεξεργαζόμαστε αρχεία εργασίας. Το λειτουργικό είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα, το οποίο συνεχώς δουλεύει σαν σκλάβος και συνεχώς υποβαθμίζεται (ακόμη και με ανεπαίσθητο ρυθμό) και για ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΟΥΣ λόγους μπορεί να αλλοιωθεί έτσι ώστε διάφορα συστατικά του (είτε στον "πυρήνα"-kernel είτε στις εφαρμογές) να μην λειτουργούν σωστά. Κανονικά συνιστάται για έναν ΗΥ που δουλεύει καθημερινά σε περίπλοκες εργασίες να γίνεται μια φορά κάθε χρόνο μια φρέσκια εγκατάσταση λειτουργικού. Πρέπει λοιπόν να βρούμε τρόπο να κρατάμε υγιή αντίγραφα ασφαλείας του λειτουργικού μας, ώστε σε περίπτωση προβλημάτων να μπορούμε αμέσως να το επαναφέρουμε σε επιθυμητό "καθαρό" σημείο.
- Ασφάλεια από αποτυχία υλικού
Τι θα γίνει αν χαλάσει ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή μου; Πώς γίνεται να μην χάσω ούτε δεδομένα, ούτε προγράμματα, ούτε πολύτιμο χρόνο, αλλά γρήγορα να μπορέσω να δουλέψω χωρίς να τρέχω στον τεχνικό ή να ξαναστήνω λειτουργικό από την αρχή;
Σκοπός δεν είναι να τα αναλύσουμε όλα διεξοδικά γιατί έτσι θα έπρεπε να γράψουμε ολόκληρο βιβλίο! - όποιος ενδιαφέρεται ας ψάξει περισσότερα καθώς το διαδίκτυο έχει άφθονες τεχνικές πληροφορίες. Εδώ θα εστιάσουμε στις βασικές αρχές για τον απλό πρακτικό χρήστη που θέλει να εξασφαλίσει τη δουλειά του με απλά μέσα. Πρέπει να σημειώσουμε, ότι υπάρχουν και ειδικές τεχνολογίες όπως οι συστοιχίες SATA-RAID, αλλά εδώ δεν μας ενδιαφέρουν περίπλοκες μέθοδοι που και σε χρήματα κοστίζουν και εκπαίδευση, αλλά απλοί τρόποι που αφορούν τον απλό χρήστη που έχει απλά μηχανήματα στο σπίτι και στο χώρο εργασίας. Παρακαλώ διάβασε με τη σειρά τα ακόλουθα.
Σημαντική σημείωση
Η μεταφορά ενός διαμερίσματος δίσκου με λειτουργικό σύστημα σε άλλο δίσκο μπορεί να έχει μία "περίεργη" επιπλοκή. Όταν ένας δίσκος φορμάρεται (ή σβήνονται τα διαμερίσματα και δημιουργούνται νέα) ένας νέος "ψηφιακός σειριακός" αριθμός προσάπτεται στο δίσκο. Ο ψηφιακός σειριακός του δίσκου συχνά χρησιμοποιείται από μερικές εφαρμογές λογισμικού έτσι ώστε να περιορίζεται η εγκατάσταση λογισμικού σε έναν μόνο συγκεκριμένο σκληρό δίσκο, για να αφαιρεθεί από τον χρήστη η δυνατότητα να εγκαταστήσει το λογισμικό σε περισσότερους του ενός υπολογιστές με την ίδια πληροφορία ενεργοποίησης. Εάν λοιπόν έχεις ένα τέτοιο πρόγραμμα στον υπολογιστή σου και κάνεις τη μεταφορά του λειτουργικού σε άλλο δίσκο, το συγκεκριμένο λογισμικό δεν θα λειτουργεί με εξουσιοδότηση γιατί θα ανιχνεύει διαφορετικό ψηφιακό σειριακό δίσκου. Το πρόβλημα είναι ότι ίσως δεν ξέρεις εάν μια εφαρμογή χρησιμοποιεί αυτή την τεχνολογία, οπότε σε κάθε αλλαγή σκληρού δίσκου με λειτουργικό συνιστάται η παρακάτω διαδικασία:
Υπάρχει ένα μικρό προγραμματάκι (και φορητό) που ανιχνεύει και επίσης αλλάζει αυτόν τον αριθμό. Πριν την αλλαγή πάρε τον ψηφιακό σειριακό του δίσκου. Κατέγραψέ τον κάπου, για να τον έχεις. Μετά την αλλαγή, τον επαναφέρεις. Πληροφορίες, οδηγίες και κατέβασμα, εδώ.
Το πρώτο που πρέπει να απασχολήσει έναν χρήστη Η/Υ είναι η εξασφάλιση των αρχείων εργασίας. Η απλούστερη λογική είναι μία: πάντοτε τα έχω σε δύο (τουλάχιστον) διαφορετικά ψηφιακά αποθηκευτικά μέσα ούτως ώστε εάν το μέσο τρέχουσας χρήσης χαλάσει να τα ανακτήσω από το μέσο αποθήκευσης αντιγράφου ασφαλείας. Απομένει η συχνή τήρηση αντιγράφου: η γνωστή αντιγραφή-επικόλληση των ψηφιακών αρχείων. Ευτυχώς, η χωρητικότητα των σκληρών δίσκων αυξάνεται ενώ το κόστος πέφτει.
Ερώτηση: πού συνιστάται να έχω τα αρχεία τρέχουσας χρήσης; Με απλά λόγια, σε σκληρό δίσκο που είναι συνδεδεμένος απευθείας στην μητρική πλακέτα του ΗΥ και όχι σε εξωτερικά αποθηκευτικά μέσα. Αυτό συνήθως χρειάζεται επειδή έτσι η ταχύτητα διαμεταγωγής δεδομένων είναι η μέγιστη. Συνιστάται να υπάρχουν τουλάχιστον 2 σκληροί δίσκοι στον ΗΥ - ο πρώτος αφιερωμένος αποκλειστικά στο λειτουργικό και ο δεύτερος για τα αρχεία εργασίας. Εάν υπάρχει μόνο ένας μεγάλος σκληρός δίσκος, συνιστάται να έχει δύο διαμερίσματα (partitions) - το πρώτο ενεργό (active) για το λειτουργικό και το δεύτερο για αρχεία εργασίας. Μην τοποθετείς αρχεία εργασίας στο ίδιο διαμέρισμα δίσκου μαζί με το λειτουργικό! Ενώ ο ΗΥ σου δουλεύει, στο διαμέρισμα του λειτουργικού γίνεται διαρκώς ένα πανδαιμόνιο γράψε-σβήσε στο δίσκο και το διαμέρισμα πρέπει να είναι όσο γίνεται μικρό και με ελεύθερο χώρο τουλάχιστον κατά 50% ώστε να τρέχει γρήγορα ο ΗΥ και με την ελάχιστη φθορά υλικών.
Για disk partitioning δες εδώ.
Το επόμενο ζήτημα αφορά στην υγεία των σκληρών δίσκων. Αν ο σκληρός δίσκος μέσα στον ΗΥ χαλάσει, θα χάσω είτε το λειτουργικό, είτε τα αρχεία εργασίας, είτε και τα δυο. Μπορώ να ελέγχω τους σκληρούς μου; Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Υπάρχει το προγραμματάκι HDTune, που το κατεβάζεις από εδώ (στην ελεύθερη έκδοση, υπάρχει και έκδοση Pro). Ένας σκληρός δίσκος δεν χαλά ξαφνικά, αλλά η υποβάθμισή του συνήθως μπορεί να ανιχνευτεί. Οι ηλεκτρομηχανικές παράμετροι (μέσω του SMART και επίσης μέσω ειδικών τεστ που το πρόγραμμα εκτελεί) αποτελούν μετρήσιμα μεγέθη, συνεπώς μπορούμε να προλάβουμε τη ζημιά αντικαθιστώντας το δίσκο έγκαιρα εάν εντοπίσουμε κάπου μία τουλάχιστον προβληματική τιμή στις λειτουργικές παραμέτρους. Σημειωτέον ότι το HDTune κάνει ένα δυνατό τεστ στο δίσκο (τον "ξετινάζει") και καλό είναι να μη χρησιμοποιείται συχνότερα από μια φορά το εξάμηνο. Πριν χρησιμοποιήσεις το HDTune, κάνε προηγουμένως τις εξής δύο εργασίες (ιδίως για το διαμέρισμα του λειτουργικού): α) την τυπική "εκκαθάριση δίσκου" των windows και β) ανασυγκρότηση. Για ανασυγκρότηση μην χρησιμοποιείς την τυπική ανασυγκρότηση των windows (ξέχασέ το αυτό) αλλά το MyDefrag.
Λοιπόν, έκανα το τεστ και βλέπω πρόβλημα στο δίσκο. Πώς αντικαθιστώ το δίσκο;
Την παρακάτω διαδικασία δεν θα πρέπει να την εκτελέσεις όταν έρθει η στιγμή που ο δίσκος θα παρουσιάσει πρόβλημα, γιατί υπάρχει περίπτωση τότε να υπάρξει μη επανορθώσιμη απώλεια δεδομένων. Επειδή "των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν", είναι καλό να έχεις στην άκρη πάντα ένα διαθέσιμο σκληρό δίσκο με ένα έτοιμο στημένο λειτουργικό. Αυτό σε εξασφαλίζει με μία κίνηση, τόσο για την ασφάλεια λειτουργικού όσο και για την ασφάλεια από αποτυχία του δίσκου. Φυσικά, υπάρχει και η περίπτωση αποτυχίας υλικού στη μητρική πλακέτα του ΗΥ - σε αυτή την περίπτωση όμως ούτως ή άλλως θα χρειαστούμε επανεγκατάσταση λειτουργικού εφόσον θα αλλάξουμε μητρική (δηλ. πρακτικά αλλάζουμε υπολογιστή).
Πριν ξεκινήσεις, χρειάζεσαι 2 πράγματα:
- ένα πρόγραμμα που μπορεί να διαχειριστεί διαμερίσματα δίσκου (partition manager). Τέτοια ελεύθερα προγράμματα θα βρεις π.χ. εδώ. Ένα πολύ καλό ελεύθερο πρόγραμμα είναι το Paragon Backup & Recovery Free Edition (κατέβασε το κατάλληλο για τον ΗΥ σου). (Προσωπικά χρησιμοποιώ το Acronis Disk Director Suite, είναι βεβαίως proprietary, αλλά για σοβαρές δουλειές επαγγελματικού επιπέδου θα το συνιστούσα ανεπιφύλακτα.)
- ένα σκληρό δίσκο της ίδιας τουλάχιστον χωρητικότητας με τον δίσκο του λειτουργικού και φυσικά του ίδιου τύπου (SATA ή PATA κλπ.).
Κλείνεις τον ΗΥ και αφαιρείς το καλώδιο τροφοδοσίας. Πρέπει να συνδέσεις τον δίσκο-ρεζέρβα απευθείας στην μητρική (η εργασία δεν πρέπει να γίνει μέσω USB Firewire κλπ.). Εάν δεν υπάρχουν κενές θέσεις, προσωρινά αφαιρείς μία άλλη συσκευή (π.χ. ένα DVD-writer σε θέση slave). Δεν ξεχνάς να συνδέσεις καλώδιο δεδομένων και τροφοδοσία (και για την περίπτωση των PATA IDE τη θέση του στο κανάλι master/slave). Εκκινείς τον ΗΥ και αφού βεβαιωθείς ότι η μητρική βλέπει το νέο δίσκο (ίσως σε παλιότερα μοντέλα χρειαστεί να επεμβείς στο BIOS) ελέγχεις τον δίσκο με το HDTune (εάν είναι παλιός). Εγκαθιστάς στον ΗΥ τον partition manager. Στο νέο δίσκο σβήνεις τα διαμερίσματα που έχει, είτε αφήνεις ικανό χώρο για νέο διαμέρισμα στην πρώτη θέση (εάν υπάρχουν άλλα διαμερίσματα τα μετακινείς προς το τέλος, ίσως αλλάζεις και το μέγεθός τους). Αντιγράφεις το διαμέρισμα του λειτουργικού στο νέο δίσκο στην πρώτη θέση (λόγω κλειδώματος του λειτουργικού ο ΗΥ θα χρειαστεί επανεκκίνηση). Βεβαιώνεσαι ότι το διαμέρισμα είναι ενεργό (active) ώστε όταν ο δίσκος αυτός χρησιμοποιηθεί ως boot disk να φορτωθεί λειτουργικό από το ενεργό διαμέρισμα. Κλείνεις τον ΗΥ και αφαιρείς το καλώδιο τροφοδοσίας. Αφαιρείς το δίσκο-ρεζέρβα και τον βάζεις στην άκρη.
Επαναφορά
Ανά πάσα στιγμή, είτε σε αποτυχία δίσκου είτε σε πρόβλημα στο λειτουργικό, κάνεις τα εξής:
- κλείνεις τον ΗΥ
- αντικαθιστάς τον σκληρό πρώτης θέσης (boot disk)
- ξεκινάς τον ΗΥ.
Δηλ. μέσα σε πέντε λεπτά είσαι ξανά έτοιμος για εργασία και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Πάμε τώρα σε μια άλλη προσέγγιση, που μάς εξασφαλίζει πρωτίστως στο θέμα της ασφάλειας του λειτουργικού. Η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη στην περίπτωση π.χ. ενός laptop στο οποίο δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να αντικαταστήσουμε τον σκληρό δίσκο (π.χ. γιατί έτσι χάνουμε την εγγύηση). Η λογική είναι απλή: κάνοντας χρήση κατάλληλου λογισμικού δημιουργούμε ένα "αρχείο επαναφοράς" ολόκληρου του διαμερίσματος με το λειτουργικό, ώστε σε μελλοντική στιγμή να μπορούμε να επαναφέρουμε ολόκληρο το διαμέρισμα του λειτουργικού με μία κίνηση. Βέβαια οι σχετικές εφαρμογές προσφέρουν πολύ περισσότερες δυνατότητες, αλλά προς το παρόν αυτό μάς ενδιαφέρει.
Η προσέγγιση αυτή είναι σημαντική και χρήσιμη για διάφορους λόγους. Μπορούμε να έχουμε διαφορετικές "εκδοχές" του λειτουργικού μας (αντίστοιχα αρχεία επαναφοράς) και να πειραματιζόμαστε άφοβα πάνω στο λογισμικό (νέα προγράμματα, ρυθμίσεις κλπ.) αφού ξέρουμε ότι ανά πάσα στιγμή μπορούμε να επαναφέρουμε το λειτουργικό μας σε δεδομένη κατάσταση ο,τιδήποτε και αν συμβεί σε επίπεδο λογισμικού. Μια ακόμα χρησιμότητα είναι και η ακόλουθη: έστω ότι βρίσκεις κάποιο πρόγραμμα το οποίο είναι shareware (δικαίωμα χρήσης για ορισμένο χρονικό διάστημα) και για κάποιο λόγο δεν μπορείς ή δεν θέλεις να το αγοράσεις. Κάνεις ένα αντίγραφο του λειτουργικού σου με ένδειξη ημερομηνίας Α - εγκαθιστάς το πρόγραμμα - το χρησιμοποιείς - έρχεται η ημερομηνία λήξης του - επαναφέρεις το λειτουργικό στη μορφή ημερομηνίας Α - εγκαθιστάς - συνεχίζεις. Κάποιοι ίσως αντιτάξουν ότι αυτό είναι παράνομο, γιατί παραβιάζει τα δικαιώματα χρήσης του λογισμικού. Υπάρχει και άλλη άποψη, ότι δεν είναι παράνομο αφού ο συγκεκριμένος τρόπος απαγόρευσης της μη εξουσιοδοτημένης χρήσης είναι επιλογή του κατασκευαστή του προγράμματος και όχι του χρήστη. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή σου είναι δική σου ευθύνη, εμείς εδώ παρουσιάζουμε τις τεχνικές δυνατότητες του ΗΥ σου και από κει και πέρα εσύ επιλέγεις.
Με αυτή τη μέθοδο, ξέρουμε ότι μπορούμε να έχουμε πάντα ένα φρέσκο λειτουργικό χωρίς προβλήματα. Μπορείς στον ΗΥ σου, μετά την εγκατάσταση του λειτουργικού, να κρατήσεις κατ΄ αρχήν ένα "καθαρό αντίγραφο" πριν την εγκατάσταση προγραμμάτων. Στη συνέχεια, αφού εγκαταστήσεις τα προγράμματα που θέλεις και φέρεις το λειτουργικό με τις ρυθμίσεις του σε ένα στάνταρ "σημείο εργασίας", κρατάς ένα άλλο "αντίγραφο εργασίας". Με βάση το αρχικό "καθαρό αντίγραφο" μπορείς στο μέλλον εύκολα να δημιουργείς λειτουργικά για τον ΗΥ σου για διαφορετικές δουλειές, π.χ. άλλο για εργασία γραφείου, άλλο για επεξεργασία βίντεο (π.χ. ρυθμίσεις με συγκεκριμένα codecs), άλλο για music production κλπ.
Μπορούν να ανοίξουν για σένα νέοι ορίζοντες στη χρήση του ΗΥ. Ψάξε για περισσότερα στους παρακάτω συνδέσμους και θα ανταμειφθείς με αύξηση της παραγωγικότητας και της ασφάλειας στην εργασία σου. Προσωπικά χρησιμοποιώ το Acronis True Image και θα έλεγα άφοβα ότι αυτό το λογισμικό αξίζει και την τελευταία δεκάρα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα βρεις αξιόλογα ελεύθερα προγράμματα. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μού προσφέρει και τη δυνατότητα να δημιουργήσω "rescue disk" σε CD με το ίδιο το πρόγραμμα. Έτσι ακόμα και στην χειρότερη περίπτωση όπου το ίδιο το λειτουργικό θα γίνει non-bootable (ούτε καν θα ξεκινούν τα windows, π.χ. από την τρελή περίπτωση όπου θα χτυπηθεί το boot sector), θα τοποθετήσω στον ΗΥ έναν καινούργιο δίσκο, θα ξεκινήσω με boot από το CD, και θα κάνω επαναφορά του ενεργού διαμερίσματος στον καινούργιο δίσκο από το αρχείο ασφαλείας. Δηλ. με μία κίνηση καλύπτομαι και στο θέμα της ασφάλειας δίσκου.
Ενημέρωση: Το Hirens Boot CD
Ένα εξαιρετικό εργαλείο, ελεύθερο και δωρεάν, που εκτός από ένα σωρό άλλες δουλειές, μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για την επαναφορά λειτουργικού. Η πείρα έδειξε ότι είναι ανώτερο από το acronis που ανέφερα παραπάνω, αφού δεν απαιτεί καμία εγκατάσταση κανενός λογισμικού, αλλά μπορείς να μπουτάρεις κατευθείαν από το CD. Πληροφορίες εδώ. Μπορείς και να δημιουργείς αντίγραφα (backup) και να περιηγείσαι σε αντίγραφα, και να επαναφέρεις (restore) ολόκληρα διαμερίσματα δίσκου. Πραγματικά "αξίζει τα λεφτά του"... ή όπως λένε τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή είναι τα δωρεάν!
Χρήσιμοι σύνδεσμοι
http://en.wikipedia.org/wiki/Backup_software
http://en.wikipedia.org/wiki/Disk_cloning
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_disk_cloning_software
http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_disk_cloning_software
Ο ζητών ευρίσκει. Καλό ψάξιμο!
Τελική σημείωση
Αυτές οι εργασίες σε έναν ΗΥ αποτελούν οριακές εργασίες όσον αφορά το υλικό.
α) Πρέπει να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη τροφοδοσία ρεύματος! Οι εργασίες αυτές πρέπει να εκτελούνται ενώ ο ΗΥ βρίσκεται πάνω σε UPS (Uninterrupted Power Supply, συσκευή αδιάλειπτης παροχής). (Πρόσεξε πρώτα να βεβαιωθείς ότι το UPS δουλεύει! Και βέβαια εννοείται ότι έχεις πάνω στο UPS και την οθόνη!) Εάν γίνει μία διακοπή ρεύματος τη στιγμή που κάνεις ανασυγκρότηση, είναι εξαιρετικά πιθανό ότι θα χάσεις δεδομένα. Εάν γίνει αυτό ενώ εκτελείς εργασίες με διαμερίσματα δίσκων, είναι πιθανό ότι κάποιος δίσκος θα αχρηστευτεί.
β) Πριν εκτελέσεις για πρώτη φορά τέτοιες εργασίες, θα έχεις ήδη στην άκρη αντίγραφα ασφαλείας των διαμερισμάτων δίσκου πάνω στα οποία θα δουλέψεις. Καλή επιτυχία!
γ) Μην βιάζεις το μηχάνημα. Πριν ξεκινήσεις, μην αφήνεις ανοιχτές άλλες εφαρμογές να τρέχουν. Κλείσε όσες περισσότερες εφαρμογές μπορείς, ακόμα και την προστασία από ιούς. Πριν και μετά την εκτέλεση εντολών, δώσε χρόνο στον ΗΥ (τουλάχιστον μισό λεπτό) να "ισορροπήσει". Κατά την προσθήκη σκληρών δίσκων ή νέων διαμερισμάτων δίσκου, είναι προτιμότερο να κάνεις επανεκκίνηση του συστήματος αφού δώσεις χρόνο τουλάχιστον ενός λεπτού (ιδίως εάν το σύστημα βγάλει μήνυμα αναγνώρισης νέου διαμερίσματος).
Όλα αυτά είναι εξόχως απογοητευτικά! Θα δούμε μερικές γενικές αρχές με τη χρήση των οποίων ένας χρήστης Η/Υ δεν θα βρεθεί σε τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις. Γενικά το πρόβλημα της ασφάλειας στην πληροφορική περιγράφεται με το όρο data safety (ασφάλεια δεδομένων). Με τεχνικούς όρους, η έννοια περιγράφεται με την ιδέα της διαθεσιμότητας ψηφιακής πληροφορίας εκεί που την θέλουμε και όταν την θέλουμε. Και στο θέμα αυτό δυστυχώς συχνά δεν υπάρχει θεραπεία, υπάρχει μόνο πρόληψη.
Κάθε σκληρός δίσκος υπολογιστή είναι ένα εξάρτημα με κάποιο (άγνωστο!) χρόνο ζωής οπότε θέλουμε τρία πράγματα:
α) να έχουμε φροντίσει για αντίγραφα ασφαλείας
β) να μπορούμε να ανιχνεύσουμε έγκαιρα την προβληματική συμπεριφορά
γ) να μπορούμε να αντικαταστήσουμε και να συνεχίσουμε αμέσως χωρίς χάσιμο χρόνου.
Η ασφάλεια δεδομένων εκτείνεται σε τρία επίπεδα:
- Ασφάλεια αρχείων
Η αρχειοθέτηση της εργασίας μας. Ένας φωτογράφος θέλει να εξασφαλίσει το φωτογραφικό του αρχείο, ένας συγγραφέας τα κείμενά του, ένας λογιστής τα αρχεία των πελατών του, κλπ. κλπ., για να μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανοίγει τα αρχεία και να εργάζεται με αυτά.
- Ασφάλεια λειτουργικού
Η εξασφάλιση της υγείας του λειτουργικού συστήματος. Το λειτουργικό είναι η πλατφόρμα πάνω στην οποία δουλεύουμε. Για να εργαστούμε με φηψιακή πληροφορία (αρχεία) απαιτείται ένας υπολογιστής (υλικό, hardware) και ένα λειτουργικό σύστημα (λογισμικό, software). Πάνω στο λειτουργικό σύστημα τρέχουν εφαρμογές (ή προγράμματα) με τις οποίες επεξεργαζόμαστε αρχεία εργασίας. Το λειτουργικό είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα, το οποίο συνεχώς δουλεύει σαν σκλάβος και συνεχώς υποβαθμίζεται (ακόμη και με ανεπαίσθητο ρυθμό) και για ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΟΥΣ λόγους μπορεί να αλλοιωθεί έτσι ώστε διάφορα συστατικά του (είτε στον "πυρήνα"-kernel είτε στις εφαρμογές) να μην λειτουργούν σωστά. Κανονικά συνιστάται για έναν ΗΥ που δουλεύει καθημερινά σε περίπλοκες εργασίες να γίνεται μια φορά κάθε χρόνο μια φρέσκια εγκατάσταση λειτουργικού. Πρέπει λοιπόν να βρούμε τρόπο να κρατάμε υγιή αντίγραφα ασφαλείας του λειτουργικού μας, ώστε σε περίπτωση προβλημάτων να μπορούμε αμέσως να το επαναφέρουμε σε επιθυμητό "καθαρό" σημείο.
- Ασφάλεια από αποτυχία υλικού
Τι θα γίνει αν χαλάσει ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή μου; Πώς γίνεται να μην χάσω ούτε δεδομένα, ούτε προγράμματα, ούτε πολύτιμο χρόνο, αλλά γρήγορα να μπορέσω να δουλέψω χωρίς να τρέχω στον τεχνικό ή να ξαναστήνω λειτουργικό από την αρχή;
Σκοπός δεν είναι να τα αναλύσουμε όλα διεξοδικά γιατί έτσι θα έπρεπε να γράψουμε ολόκληρο βιβλίο! - όποιος ενδιαφέρεται ας ψάξει περισσότερα καθώς το διαδίκτυο έχει άφθονες τεχνικές πληροφορίες. Εδώ θα εστιάσουμε στις βασικές αρχές για τον απλό πρακτικό χρήστη που θέλει να εξασφαλίσει τη δουλειά του με απλά μέσα. Πρέπει να σημειώσουμε, ότι υπάρχουν και ειδικές τεχνολογίες όπως οι συστοιχίες SATA-RAID, αλλά εδώ δεν μας ενδιαφέρουν περίπλοκες μέθοδοι που και σε χρήματα κοστίζουν και εκπαίδευση, αλλά απλοί τρόποι που αφορούν τον απλό χρήστη που έχει απλά μηχανήματα στο σπίτι και στο χώρο εργασίας. Παρακαλώ διάβασε με τη σειρά τα ακόλουθα.
Σημαντική σημείωση
Η μεταφορά ενός διαμερίσματος δίσκου με λειτουργικό σύστημα σε άλλο δίσκο μπορεί να έχει μία "περίεργη" επιπλοκή. Όταν ένας δίσκος φορμάρεται (ή σβήνονται τα διαμερίσματα και δημιουργούνται νέα) ένας νέος "ψηφιακός σειριακός" αριθμός προσάπτεται στο δίσκο. Ο ψηφιακός σειριακός του δίσκου συχνά χρησιμοποιείται από μερικές εφαρμογές λογισμικού έτσι ώστε να περιορίζεται η εγκατάσταση λογισμικού σε έναν μόνο συγκεκριμένο σκληρό δίσκο, για να αφαιρεθεί από τον χρήστη η δυνατότητα να εγκαταστήσει το λογισμικό σε περισσότερους του ενός υπολογιστές με την ίδια πληροφορία ενεργοποίησης. Εάν λοιπόν έχεις ένα τέτοιο πρόγραμμα στον υπολογιστή σου και κάνεις τη μεταφορά του λειτουργικού σε άλλο δίσκο, το συγκεκριμένο λογισμικό δεν θα λειτουργεί με εξουσιοδότηση γιατί θα ανιχνεύει διαφορετικό ψηφιακό σειριακό δίσκου. Το πρόβλημα είναι ότι ίσως δεν ξέρεις εάν μια εφαρμογή χρησιμοποιεί αυτή την τεχνολογία, οπότε σε κάθε αλλαγή σκληρού δίσκου με λειτουργικό συνιστάται η παρακάτω διαδικασία:
Υπάρχει ένα μικρό προγραμματάκι (και φορητό) που ανιχνεύει και επίσης αλλάζει αυτόν τον αριθμό. Πριν την αλλαγή πάρε τον ψηφιακό σειριακό του δίσκου. Κατέγραψέ τον κάπου, για να τον έχεις. Μετά την αλλαγή, τον επαναφέρεις. Πληροφορίες, οδηγίες και κατέβασμα, εδώ.
Το πρώτο που πρέπει να απασχολήσει έναν χρήστη Η/Υ είναι η εξασφάλιση των αρχείων εργασίας. Η απλούστερη λογική είναι μία: πάντοτε τα έχω σε δύο (τουλάχιστον) διαφορετικά ψηφιακά αποθηκευτικά μέσα ούτως ώστε εάν το μέσο τρέχουσας χρήσης χαλάσει να τα ανακτήσω από το μέσο αποθήκευσης αντιγράφου ασφαλείας. Απομένει η συχνή τήρηση αντιγράφου: η γνωστή αντιγραφή-επικόλληση των ψηφιακών αρχείων. Ευτυχώς, η χωρητικότητα των σκληρών δίσκων αυξάνεται ενώ το κόστος πέφτει.
Ερώτηση: πού συνιστάται να έχω τα αρχεία τρέχουσας χρήσης; Με απλά λόγια, σε σκληρό δίσκο που είναι συνδεδεμένος απευθείας στην μητρική πλακέτα του ΗΥ και όχι σε εξωτερικά αποθηκευτικά μέσα. Αυτό συνήθως χρειάζεται επειδή έτσι η ταχύτητα διαμεταγωγής δεδομένων είναι η μέγιστη. Συνιστάται να υπάρχουν τουλάχιστον 2 σκληροί δίσκοι στον ΗΥ - ο πρώτος αφιερωμένος αποκλειστικά στο λειτουργικό και ο δεύτερος για τα αρχεία εργασίας. Εάν υπάρχει μόνο ένας μεγάλος σκληρός δίσκος, συνιστάται να έχει δύο διαμερίσματα (partitions) - το πρώτο ενεργό (active) για το λειτουργικό και το δεύτερο για αρχεία εργασίας. Μην τοποθετείς αρχεία εργασίας στο ίδιο διαμέρισμα δίσκου μαζί με το λειτουργικό! Ενώ ο ΗΥ σου δουλεύει, στο διαμέρισμα του λειτουργικού γίνεται διαρκώς ένα πανδαιμόνιο γράψε-σβήσε στο δίσκο και το διαμέρισμα πρέπει να είναι όσο γίνεται μικρό και με ελεύθερο χώρο τουλάχιστον κατά 50% ώστε να τρέχει γρήγορα ο ΗΥ και με την ελάχιστη φθορά υλικών.
Για disk partitioning δες εδώ.
Το επόμενο ζήτημα αφορά στην υγεία των σκληρών δίσκων. Αν ο σκληρός δίσκος μέσα στον ΗΥ χαλάσει, θα χάσω είτε το λειτουργικό, είτε τα αρχεία εργασίας, είτε και τα δυο. Μπορώ να ελέγχω τους σκληρούς μου; Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Υπάρχει το προγραμματάκι HDTune, που το κατεβάζεις από εδώ (στην ελεύθερη έκδοση, υπάρχει και έκδοση Pro). Ένας σκληρός δίσκος δεν χαλά ξαφνικά, αλλά η υποβάθμισή του συνήθως μπορεί να ανιχνευτεί. Οι ηλεκτρομηχανικές παράμετροι (μέσω του SMART και επίσης μέσω ειδικών τεστ που το πρόγραμμα εκτελεί) αποτελούν μετρήσιμα μεγέθη, συνεπώς μπορούμε να προλάβουμε τη ζημιά αντικαθιστώντας το δίσκο έγκαιρα εάν εντοπίσουμε κάπου μία τουλάχιστον προβληματική τιμή στις λειτουργικές παραμέτρους. Σημειωτέον ότι το HDTune κάνει ένα δυνατό τεστ στο δίσκο (τον "ξετινάζει") και καλό είναι να μη χρησιμοποιείται συχνότερα από μια φορά το εξάμηνο. Πριν χρησιμοποιήσεις το HDTune, κάνε προηγουμένως τις εξής δύο εργασίες (ιδίως για το διαμέρισμα του λειτουργικού): α) την τυπική "εκκαθάριση δίσκου" των windows και β) ανασυγκρότηση. Για ανασυγκρότηση μην χρησιμοποιείς την τυπική ανασυγκρότηση των windows (ξέχασέ το αυτό) αλλά το MyDefrag.
Λοιπόν, έκανα το τεστ και βλέπω πρόβλημα στο δίσκο. Πώς αντικαθιστώ το δίσκο;
Την παρακάτω διαδικασία δεν θα πρέπει να την εκτελέσεις όταν έρθει η στιγμή που ο δίσκος θα παρουσιάσει πρόβλημα, γιατί υπάρχει περίπτωση τότε να υπάρξει μη επανορθώσιμη απώλεια δεδομένων. Επειδή "των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν", είναι καλό να έχεις στην άκρη πάντα ένα διαθέσιμο σκληρό δίσκο με ένα έτοιμο στημένο λειτουργικό. Αυτό σε εξασφαλίζει με μία κίνηση, τόσο για την ασφάλεια λειτουργικού όσο και για την ασφάλεια από αποτυχία του δίσκου. Φυσικά, υπάρχει και η περίπτωση αποτυχίας υλικού στη μητρική πλακέτα του ΗΥ - σε αυτή την περίπτωση όμως ούτως ή άλλως θα χρειαστούμε επανεγκατάσταση λειτουργικού εφόσον θα αλλάξουμε μητρική (δηλ. πρακτικά αλλάζουμε υπολογιστή).
Πριν ξεκινήσεις, χρειάζεσαι 2 πράγματα:
- ένα πρόγραμμα που μπορεί να διαχειριστεί διαμερίσματα δίσκου (partition manager). Τέτοια ελεύθερα προγράμματα θα βρεις π.χ. εδώ. Ένα πολύ καλό ελεύθερο πρόγραμμα είναι το Paragon Backup & Recovery Free Edition (κατέβασε το κατάλληλο για τον ΗΥ σου). (Προσωπικά χρησιμοποιώ το Acronis Disk Director Suite, είναι βεβαίως proprietary, αλλά για σοβαρές δουλειές επαγγελματικού επιπέδου θα το συνιστούσα ανεπιφύλακτα.)
- ένα σκληρό δίσκο της ίδιας τουλάχιστον χωρητικότητας με τον δίσκο του λειτουργικού και φυσικά του ίδιου τύπου (SATA ή PATA κλπ.).
Κλείνεις τον ΗΥ και αφαιρείς το καλώδιο τροφοδοσίας. Πρέπει να συνδέσεις τον δίσκο-ρεζέρβα απευθείας στην μητρική (η εργασία δεν πρέπει να γίνει μέσω USB Firewire κλπ.). Εάν δεν υπάρχουν κενές θέσεις, προσωρινά αφαιρείς μία άλλη συσκευή (π.χ. ένα DVD-writer σε θέση slave). Δεν ξεχνάς να συνδέσεις καλώδιο δεδομένων και τροφοδοσία (και για την περίπτωση των PATA IDE τη θέση του στο κανάλι master/slave). Εκκινείς τον ΗΥ και αφού βεβαιωθείς ότι η μητρική βλέπει το νέο δίσκο (ίσως σε παλιότερα μοντέλα χρειαστεί να επεμβείς στο BIOS) ελέγχεις τον δίσκο με το HDTune (εάν είναι παλιός). Εγκαθιστάς στον ΗΥ τον partition manager. Στο νέο δίσκο σβήνεις τα διαμερίσματα που έχει, είτε αφήνεις ικανό χώρο για νέο διαμέρισμα στην πρώτη θέση (εάν υπάρχουν άλλα διαμερίσματα τα μετακινείς προς το τέλος, ίσως αλλάζεις και το μέγεθός τους). Αντιγράφεις το διαμέρισμα του λειτουργικού στο νέο δίσκο στην πρώτη θέση (λόγω κλειδώματος του λειτουργικού ο ΗΥ θα χρειαστεί επανεκκίνηση). Βεβαιώνεσαι ότι το διαμέρισμα είναι ενεργό (active) ώστε όταν ο δίσκος αυτός χρησιμοποιηθεί ως boot disk να φορτωθεί λειτουργικό από το ενεργό διαμέρισμα. Κλείνεις τον ΗΥ και αφαιρείς το καλώδιο τροφοδοσίας. Αφαιρείς το δίσκο-ρεζέρβα και τον βάζεις στην άκρη.
Επαναφορά
Ανά πάσα στιγμή, είτε σε αποτυχία δίσκου είτε σε πρόβλημα στο λειτουργικό, κάνεις τα εξής:
- κλείνεις τον ΗΥ
- αντικαθιστάς τον σκληρό πρώτης θέσης (boot disk)
- ξεκινάς τον ΗΥ.
Δηλ. μέσα σε πέντε λεπτά είσαι ξανά έτοιμος για εργασία και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Πάμε τώρα σε μια άλλη προσέγγιση, που μάς εξασφαλίζει πρωτίστως στο θέμα της ασφάλειας του λειτουργικού. Η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη στην περίπτωση π.χ. ενός laptop στο οποίο δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να αντικαταστήσουμε τον σκληρό δίσκο (π.χ. γιατί έτσι χάνουμε την εγγύηση). Η λογική είναι απλή: κάνοντας χρήση κατάλληλου λογισμικού δημιουργούμε ένα "αρχείο επαναφοράς" ολόκληρου του διαμερίσματος με το λειτουργικό, ώστε σε μελλοντική στιγμή να μπορούμε να επαναφέρουμε ολόκληρο το διαμέρισμα του λειτουργικού με μία κίνηση. Βέβαια οι σχετικές εφαρμογές προσφέρουν πολύ περισσότερες δυνατότητες, αλλά προς το παρόν αυτό μάς ενδιαφέρει.
Η προσέγγιση αυτή είναι σημαντική και χρήσιμη για διάφορους λόγους. Μπορούμε να έχουμε διαφορετικές "εκδοχές" του λειτουργικού μας (αντίστοιχα αρχεία επαναφοράς) και να πειραματιζόμαστε άφοβα πάνω στο λογισμικό (νέα προγράμματα, ρυθμίσεις κλπ.) αφού ξέρουμε ότι ανά πάσα στιγμή μπορούμε να επαναφέρουμε το λειτουργικό μας σε δεδομένη κατάσταση ο,τιδήποτε και αν συμβεί σε επίπεδο λογισμικού. Μια ακόμα χρησιμότητα είναι και η ακόλουθη: έστω ότι βρίσκεις κάποιο πρόγραμμα το οποίο είναι shareware (δικαίωμα χρήσης για ορισμένο χρονικό διάστημα) και για κάποιο λόγο δεν μπορείς ή δεν θέλεις να το αγοράσεις. Κάνεις ένα αντίγραφο του λειτουργικού σου με ένδειξη ημερομηνίας Α - εγκαθιστάς το πρόγραμμα - το χρησιμοποιείς - έρχεται η ημερομηνία λήξης του - επαναφέρεις το λειτουργικό στη μορφή ημερομηνίας Α - εγκαθιστάς - συνεχίζεις. Κάποιοι ίσως αντιτάξουν ότι αυτό είναι παράνομο, γιατί παραβιάζει τα δικαιώματα χρήσης του λογισμικού. Υπάρχει και άλλη άποψη, ότι δεν είναι παράνομο αφού ο συγκεκριμένος τρόπος απαγόρευσης της μη εξουσιοδοτημένης χρήσης είναι επιλογή του κατασκευαστή του προγράμματος και όχι του χρήστη. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή σου είναι δική σου ευθύνη, εμείς εδώ παρουσιάζουμε τις τεχνικές δυνατότητες του ΗΥ σου και από κει και πέρα εσύ επιλέγεις.
Με αυτή τη μέθοδο, ξέρουμε ότι μπορούμε να έχουμε πάντα ένα φρέσκο λειτουργικό χωρίς προβλήματα. Μπορείς στον ΗΥ σου, μετά την εγκατάσταση του λειτουργικού, να κρατήσεις κατ΄ αρχήν ένα "καθαρό αντίγραφο" πριν την εγκατάσταση προγραμμάτων. Στη συνέχεια, αφού εγκαταστήσεις τα προγράμματα που θέλεις και φέρεις το λειτουργικό με τις ρυθμίσεις του σε ένα στάνταρ "σημείο εργασίας", κρατάς ένα άλλο "αντίγραφο εργασίας". Με βάση το αρχικό "καθαρό αντίγραφο" μπορείς στο μέλλον εύκολα να δημιουργείς λειτουργικά για τον ΗΥ σου για διαφορετικές δουλειές, π.χ. άλλο για εργασία γραφείου, άλλο για επεξεργασία βίντεο (π.χ. ρυθμίσεις με συγκεκριμένα codecs), άλλο για music production κλπ.
Μπορούν να ανοίξουν για σένα νέοι ορίζοντες στη χρήση του ΗΥ. Ψάξε για περισσότερα στους παρακάτω συνδέσμους και θα ανταμειφθείς με αύξηση της παραγωγικότητας και της ασφάλειας στην εργασία σου. Προσωπικά χρησιμοποιώ το Acronis True Image και θα έλεγα άφοβα ότι αυτό το λογισμικό αξίζει και την τελευταία δεκάρα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα βρεις αξιόλογα ελεύθερα προγράμματα. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μού προσφέρει και τη δυνατότητα να δημιουργήσω "rescue disk" σε CD με το ίδιο το πρόγραμμα. Έτσι ακόμα και στην χειρότερη περίπτωση όπου το ίδιο το λειτουργικό θα γίνει non-bootable (ούτε καν θα ξεκινούν τα windows, π.χ. από την τρελή περίπτωση όπου θα χτυπηθεί το boot sector), θα τοποθετήσω στον ΗΥ έναν καινούργιο δίσκο, θα ξεκινήσω με boot από το CD, και θα κάνω επαναφορά του ενεργού διαμερίσματος στον καινούργιο δίσκο από το αρχείο ασφαλείας. Δηλ. με μία κίνηση καλύπτομαι και στο θέμα της ασφάλειας δίσκου.
Ενημέρωση: Το Hirens Boot CD
Ένα εξαιρετικό εργαλείο, ελεύθερο και δωρεάν, που εκτός από ένα σωρό άλλες δουλειές, μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για την επαναφορά λειτουργικού. Η πείρα έδειξε ότι είναι ανώτερο από το acronis που ανέφερα παραπάνω, αφού δεν απαιτεί καμία εγκατάσταση κανενός λογισμικού, αλλά μπορείς να μπουτάρεις κατευθείαν από το CD. Πληροφορίες εδώ. Μπορείς και να δημιουργείς αντίγραφα (backup) και να περιηγείσαι σε αντίγραφα, και να επαναφέρεις (restore) ολόκληρα διαμερίσματα δίσκου. Πραγματικά "αξίζει τα λεφτά του"... ή όπως λένε τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή είναι τα δωρεάν!
Χρήσιμοι σύνδεσμοι
http://en.wikipedia.org/wiki/Backup_software
http://en.wikipedia.org/wiki/Disk_cloning
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_disk_cloning_software
http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_disk_cloning_software
Ο ζητών ευρίσκει. Καλό ψάξιμο!
Τελική σημείωση
Αυτές οι εργασίες σε έναν ΗΥ αποτελούν οριακές εργασίες όσον αφορά το υλικό.
α) Πρέπει να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη τροφοδοσία ρεύματος! Οι εργασίες αυτές πρέπει να εκτελούνται ενώ ο ΗΥ βρίσκεται πάνω σε UPS (Uninterrupted Power Supply, συσκευή αδιάλειπτης παροχής). (Πρόσεξε πρώτα να βεβαιωθείς ότι το UPS δουλεύει! Και βέβαια εννοείται ότι έχεις πάνω στο UPS και την οθόνη!) Εάν γίνει μία διακοπή ρεύματος τη στιγμή που κάνεις ανασυγκρότηση, είναι εξαιρετικά πιθανό ότι θα χάσεις δεδομένα. Εάν γίνει αυτό ενώ εκτελείς εργασίες με διαμερίσματα δίσκων, είναι πιθανό ότι κάποιος δίσκος θα αχρηστευτεί.
β) Πριν εκτελέσεις για πρώτη φορά τέτοιες εργασίες, θα έχεις ήδη στην άκρη αντίγραφα ασφαλείας των διαμερισμάτων δίσκου πάνω στα οποία θα δουλέψεις. Καλή επιτυχία!
γ) Μην βιάζεις το μηχάνημα. Πριν ξεκινήσεις, μην αφήνεις ανοιχτές άλλες εφαρμογές να τρέχουν. Κλείσε όσες περισσότερες εφαρμογές μπορείς, ακόμα και την προστασία από ιούς. Πριν και μετά την εκτέλεση εντολών, δώσε χρόνο στον ΗΥ (τουλάχιστον μισό λεπτό) να "ισορροπήσει". Κατά την προσθήκη σκληρών δίσκων ή νέων διαμερισμάτων δίσκου, είναι προτιμότερο να κάνεις επανεκκίνηση του συστήματος αφού δώσεις χρόνο τουλάχιστον ενός λεπτού (ιδίως εάν το σύστημα βγάλει μήνυμα αναγνώρισης νέου διαμερίσματος).
30 Δεκ 2009
Εργασία με δίσκους
Το πρόγραμμα ImgBurn
Θέλεις να γράψεις δίσκους (CD, DVD, Blueray); Άφησε κατά μέρος βαριές εφαρμογές του τύπου Nero που ξετινάζουν τον υπολογιστή. Ο Νέρωνας έκαψε τη Ρώμη, εμείς γιατί να "καίμε" τον υπολογιστή μας; Άφησε που το ImgBurn είναι ΔΩΡΕΑΝ.
Σύνδεσμοι:
http://op111.net/5
http://www.imgburn.com/
Με αυτό κάνεις πολύ χρήσιμες εργασίες όπως:
- γράφεις δεδομένα σε δίσκο
- δημιουργείς Αρχείο Εικόνας Δίσκου (βλ. παρακάτω) από δεδομένα
- δημιουργείς ΑΕΔ από δίσκο
- γράφεις ΑΕΔ σε δίσκο
- επαληθεύεις δίσκο κλπ.
Μια φορητή έκδοση, στα ελληνικά (έκδ. 2.4.2.0) θα τη βρεις εδώ. Ίσως θα προτιμήσεις την τελευταία έκδοση γιατί υποστηρίζει Unicode (πλήρης υποστήριξη ελληνικών).
Το πρόγραμμα MagicDisc
Με αυτό διαχειρίζεσαι εικονικές συσκευές και δίσκους. Τι είναι ένας Εικονικός Δίσκος; Είναι η χρήση ενός ΑΕΔ (ψηφιακό αρχείο) χωρίς να χρειάζεται να το έχεις κάψει σε δίσκο για να το χρησιμοποιήσεις - είναι το ψηφιακό ανάλογο του φυσικού δίσκου. Δουλεύει ακριβώς σαν τον φυσικό δίσκο: μπορείς να τρέξεις προγράμματα παιχνίδια μουσική, ο,τιδήποτε. Το πρώτο πλεονέκτημα είναι η ταχύτητα: ο φυσικός δίσκος τρέχει με την ταχύτητα που επιτρέπει η συσκευή του, αλλά ο εικονικός τρέχει με την ταχύτητα που επιτρέπει ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή!
Το δεύτερο μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι δεν φθείρεις τους φυσικούς δίσκους. Ένα τρίτο πλεονέκτημα είναι η ασφάλεια δεδομένων, αφού διατηρείς τους δίσκους σου σε ψηφιακή και όχι σε φυσική μορφή - το φυσικό αντικείμενο φθείρεται σπάζει χαλάει κλπ. ενώ η ψηφιακή πληροφορία αναπαράγεται απείρως χωρίς απώλεια.
Ένα τέταρτο πλεονέκτημα είναι ότι μπορούν πολλοί υπολογιστές να τρέχουν ταυτόχρονα ένα εικονικό δίσκο μέσω δικτύου (μεγάλο πλεονέκτημα στην περίπτωση δικτύων).
Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι η πρακτικότητα: δεν χρειάζεται να ψάχνεις δισκάκια, όλα μπορούν να βρίσκονται μέσα στον υπολογιστή.
Ένα άλλο πλεονέκτημα: ο υπολογιστής σου έχει ένα CDwriter έτσι δεν είναι; Άντε να έχεις και δεύτερη συσκευή. Με αυτό μπορείς να έχεις ταυτόχρονα πολλές συσκευές (μέχρι 15 εικονικές συσκευές)! (Αλήθεια, έχεις προσπαθήσει ποτέ να συνδέσεις 15 DVD-ROMs στον υπολογιστή σου;)
Δεν σού φτάνουν αυτά; Πάμε παρακάτω. Πρόσεξε το ακόλουθο σενάριο. Έχεις αγοράσει ένα NetBook που δεν έχει CD-DVD reader/writer. Θέλεις να εγκαταστήσεις ένα πρόγραμμα, το οποίο έχεις σε CD. Πρέπει λοιπόν να συνδέσεις μια εξωτερική συσκευή (π.χ. USB) για να κάνεις τη δουλειά σου, έτσι; Όχι, δεν χρειάζεται. Τοποθετείς το δίσκο σε έναν άλλο υπολογιστή που έχει συσκευή και με το ImgBurn δημιουργείς ένα Αρχείο Εικόνας Δίσκου. Πηγαίνεις στο NetBook, εγκαθιστάς το MagicDisc, και τρέχεις το δίσκο μέσω του ΑΕΔ κανονικότατα.
Σύνδεσμοι:
http://www.free.gr/get/detail.php?link_id=822
http://www.freeware-apps.com/archives.php?subaction=showfull&id=1201407717&archive=&start_from=&ucat=8&
http://www.magiciso.com/tutorials/miso-magicdisc-overview.htm
Θέλεις να γράψεις δίσκους (CD, DVD, Blueray); Άφησε κατά μέρος βαριές εφαρμογές του τύπου Nero που ξετινάζουν τον υπολογιστή. Ο Νέρωνας έκαψε τη Ρώμη, εμείς γιατί να "καίμε" τον υπολογιστή μας; Άφησε που το ImgBurn είναι ΔΩΡΕΑΝ.
Σύνδεσμοι:
http://op111.net/5
http://www.imgburn.com/
Με αυτό κάνεις πολύ χρήσιμες εργασίες όπως:
- γράφεις δεδομένα σε δίσκο
- δημιουργείς Αρχείο Εικόνας Δίσκου (βλ. παρακάτω) από δεδομένα
- δημιουργείς ΑΕΔ από δίσκο
- γράφεις ΑΕΔ σε δίσκο
- επαληθεύεις δίσκο κλπ.
Μια φορητή έκδοση, στα ελληνικά (έκδ. 2.4.2.0) θα τη βρεις εδώ. Ίσως θα προτιμήσεις την τελευταία έκδοση γιατί υποστηρίζει Unicode (πλήρης υποστήριξη ελληνικών).
Το πρόγραμμα MagicDisc
Με αυτό διαχειρίζεσαι εικονικές συσκευές και δίσκους. Τι είναι ένας Εικονικός Δίσκος; Είναι η χρήση ενός ΑΕΔ (ψηφιακό αρχείο) χωρίς να χρειάζεται να το έχεις κάψει σε δίσκο για να το χρησιμοποιήσεις - είναι το ψηφιακό ανάλογο του φυσικού δίσκου. Δουλεύει ακριβώς σαν τον φυσικό δίσκο: μπορείς να τρέξεις προγράμματα παιχνίδια μουσική, ο,τιδήποτε. Το πρώτο πλεονέκτημα είναι η ταχύτητα: ο φυσικός δίσκος τρέχει με την ταχύτητα που επιτρέπει η συσκευή του, αλλά ο εικονικός τρέχει με την ταχύτητα που επιτρέπει ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή!
Το δεύτερο μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι δεν φθείρεις τους φυσικούς δίσκους. Ένα τρίτο πλεονέκτημα είναι η ασφάλεια δεδομένων, αφού διατηρείς τους δίσκους σου σε ψηφιακή και όχι σε φυσική μορφή - το φυσικό αντικείμενο φθείρεται σπάζει χαλάει κλπ. ενώ η ψηφιακή πληροφορία αναπαράγεται απείρως χωρίς απώλεια.
Ένα τέταρτο πλεονέκτημα είναι ότι μπορούν πολλοί υπολογιστές να τρέχουν ταυτόχρονα ένα εικονικό δίσκο μέσω δικτύου (μεγάλο πλεονέκτημα στην περίπτωση δικτύων).
Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι η πρακτικότητα: δεν χρειάζεται να ψάχνεις δισκάκια, όλα μπορούν να βρίσκονται μέσα στον υπολογιστή.
Ένα άλλο πλεονέκτημα: ο υπολογιστής σου έχει ένα CDwriter έτσι δεν είναι; Άντε να έχεις και δεύτερη συσκευή. Με αυτό μπορείς να έχεις ταυτόχρονα πολλές συσκευές (μέχρι 15 εικονικές συσκευές)! (Αλήθεια, έχεις προσπαθήσει ποτέ να συνδέσεις 15 DVD-ROMs στον υπολογιστή σου;)
Δεν σού φτάνουν αυτά; Πάμε παρακάτω. Πρόσεξε το ακόλουθο σενάριο. Έχεις αγοράσει ένα NetBook που δεν έχει CD-DVD reader/writer. Θέλεις να εγκαταστήσεις ένα πρόγραμμα, το οποίο έχεις σε CD. Πρέπει λοιπόν να συνδέσεις μια εξωτερική συσκευή (π.χ. USB) για να κάνεις τη δουλειά σου, έτσι; Όχι, δεν χρειάζεται. Τοποθετείς το δίσκο σε έναν άλλο υπολογιστή που έχει συσκευή και με το ImgBurn δημιουργείς ένα Αρχείο Εικόνας Δίσκου. Πηγαίνεις στο NetBook, εγκαθιστάς το MagicDisc, και τρέχεις το δίσκο μέσω του ΑΕΔ κανονικότατα.
Σύνδεσμοι:
http://www.free.gr/get/detail.php?link_id=822
http://www.freeware-apps.com/archives.php?subaction=showfull&id=1201407717&archive=&start_from=&ucat=8&
http://www.magiciso.com/tutorials/miso-magicdisc-overview.htm
22 Φεβ 2009
Χρωματική ισορροπία
Εάν η εικόνα έχει μια συνολική ανεπιθύμητη απόχρωση (κοκκινίζει, πρασινίζει κλπ.) ο καλύτερος τρόπος να τη διορθώσεις είναι με το εργαλείο "Στάθμες" να δουλέψεις πάνω στα ανεξάρτητα κανάλια ένα-ένα. Αν αυτό δεν δουλέψει, δοκίμασε το εργαλείο "Καμπύλες" ή το εργαλείο "Ισορροπία χρωμάτων".
Το εργαλείο "Καμπύλες"
Ισορροπία χρωμάτων - προβολή βίντεο
Μια καλή μέθοδος ελέγχου της ισορροπίας χρώματος
Για σωστή εργασία, η χρωματική ισορροπία είναι μια υπόθεση που θέλει προσοχή. Μια καλή τεχνική είναι, να πάρεις ως σημείο αναφοράς κάποιο εικονοστοιχείο πάνω στην εικόνα το οποίο ξέρεις σίγουρα ότι είναι άσπρο ή γκρι (χωρίς χρώμα). Με το εργαλείο επιλογής χρώματος από την εργαλειοθήκη, αφού κάνεις κλικ στο σημείο εκείνο για να πάρεις το χρώμα, κάνεις κλικ στο χρώμα (προσκηνίου) για να ανοίξεις το διάλογο επιλογής χρώματος όπου βλέπεις την ανάλυση του συγκεκριμένου χρώματος στα χρωματικά κανάλια: εάν τα ποσοστά συμμετοχής των καναλιών είναι ίδια αυτό σημαίνει ότι τα χρώματα της εικόνας είναι σωστά (το συγκεκριμένο γκρι ή λευκό αποδίδεται σωστά), ενώ εάν δεν είναι ίδια πρέπει να κάνεις διορθώσεις. Με αυτή την τεχνική, ακόμα και ένας χρήστης με προβλήματα χρωματικής όρασης μπορεί να είναι βέβαιος για τη χρωματική ισορροπία της εικόνας, ασχέτως με την ποιότητα ή το καλιμπράρισμα της οθόνης στην οποία εργάζεται.
Προβολή βίντεο
Το εργαλείο Απόχρωση-κορεσμός
Ένας άλλος τρόπος επηρεασμού του χρώματος είναι το εργαλείο "Απόχρωση-κορεσμός", κυρίως αν η εικόνα φαίνεται "ξεπλυμένη". Το βασικό πλεονέκτημα αυτού του εργαλείου είναι ότι μπορείς να επηρεάσεις περιορισμένο φάσμα χρωμάτων. Το εργαλείο είναι ευέλικτο, όμως απαιτεί προσοχή, γιατί η εικόνα μπορεί εύκολα να "χαλάσει" και να φαίνεται αφύσικη.
Προβολή βίντεο
Το εργαλείο "Καμπύλες"
Ισορροπία χρωμάτων - προβολή βίντεο
Μια καλή μέθοδος ελέγχου της ισορροπίας χρώματος
Για σωστή εργασία, η χρωματική ισορροπία είναι μια υπόθεση που θέλει προσοχή. Μια καλή τεχνική είναι, να πάρεις ως σημείο αναφοράς κάποιο εικονοστοιχείο πάνω στην εικόνα το οποίο ξέρεις σίγουρα ότι είναι άσπρο ή γκρι (χωρίς χρώμα). Με το εργαλείο επιλογής χρώματος από την εργαλειοθήκη, αφού κάνεις κλικ στο σημείο εκείνο για να πάρεις το χρώμα, κάνεις κλικ στο χρώμα (προσκηνίου) για να ανοίξεις το διάλογο επιλογής χρώματος όπου βλέπεις την ανάλυση του συγκεκριμένου χρώματος στα χρωματικά κανάλια: εάν τα ποσοστά συμμετοχής των καναλιών είναι ίδια αυτό σημαίνει ότι τα χρώματα της εικόνας είναι σωστά (το συγκεκριμένο γκρι ή λευκό αποδίδεται σωστά), ενώ εάν δεν είναι ίδια πρέπει να κάνεις διορθώσεις. Με αυτή την τεχνική, ακόμα και ένας χρήστης με προβλήματα χρωματικής όρασης μπορεί να είναι βέβαιος για τη χρωματική ισορροπία της εικόνας, ασχέτως με την ποιότητα ή το καλιμπράρισμα της οθόνης στην οποία εργάζεται.
Προβολή βίντεο
Το εργαλείο Απόχρωση-κορεσμός
Ένας άλλος τρόπος επηρεασμού του χρώματος είναι το εργαλείο "Απόχρωση-κορεσμός", κυρίως αν η εικόνα φαίνεται "ξεπλυμένη". Το βασικό πλεονέκτημα αυτού του εργαλείου είναι ότι μπορείς να επηρεάσεις περιορισμένο φάσμα χρωμάτων. Το εργαλείο είναι ευέλικτο, όμως απαιτεί προσοχή, γιατί η εικόνα μπορεί εύκολα να "χαλάσει" και να φαίνεται αφύσικη.
Προβολή βίντεο
21 Φεβ 2009
Επεξεργασία απλού κειμένου
Μια ελεύθερη φορητή εφαρμογή, το Notepad++. Μπορείς να το κατεβάσεις από αυτή τη σελίδα.
Στην πραγματικότητα κάνει αρκετά πράγματα, ιδίως για πιο προχωρημένους χρήστες.
Στην πραγματικότητα κάνει αρκετά πράγματα, ιδίως για πιο προχωρημένους χρήστες.
Παίζοντας με τη φωτεινότητα
Φωτεινότητα: η διαβάθμιση ενός εικονοστοιχείου από το πιο σκοτεινό ως το πιο φωτεινό.
Αντίθεση: η διαφορά φωτεινότητας δυο εικονοστοιχείων, ή για την εικόνα η έκφραση της διαφοράς των φωτεινών και των σκοτεινών περιοχών της εικόνας.
Εργαλείο "Φωτεινότητα-Αντίθεση"
Πρόκειται για μια αρχική προσέγγιση στη διόρθωση μιας υποεκτεθειμένης ή υπερεκτεθειμένης φωτογραφίας. Το εργαλείο εμφανίζεται από το μενού "Χρώματα" δίνοντας την εντολή "Φωτεινότητα-Αντίθεση". Δεν συνιστάται για προσεκτική δουλειά και απαιτεί προσοχή, επειδή αλλάζει τη φωτεινότητα προκαλώντας απώλεια τόνων χωρίς να λαμβάνει υπόψιν χρώμα και τονικές καμπύλες, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις που θα έχει ίσως αποδεκτό αποτέλεσμα. Το μειονέκτημα του εργαλείου είναι, ότι όταν μετακινώ την φωτεινότητα προς το φωτεινό, αφαιρούνται από την εικόνα τα φωτεινότερα εικονοστοιχεία και έτσι συμβαίνει απώλεια πληροφορίας (οι πιο φωτεινοί τόνοι χάνονται ανεπανόρθωτα), ενώ όταν κάνω το αντίθετο χάνω από την άλλη πλευρά (τους πιο σκοτεινούς τόνους), με άλλα λόγια η τονική καμπύλη μετατοπίζεται παράλληλα και στις άκρες θα υπάρχει απώλεια. Χρησιμεύει σε εικόνες με μια γενική και περιορισμένη υποέκθεση ή υπερέκθεση δηλ. ένα γενικό σφάλμα φωτεινότητας κατά τη δημιουργία της εικόνας. Με αυτό το εργαλείο απλά μετακινούμε 2 δείκτες, έναν για τη φωτεινότητα και έναν για την αντίθεση. Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ αυτών των δύο, και πρέπει να παίζουμε με το ένα λαμβάνοντας υπόψιν το άλλο, έχοντας τσεκάρει την "Προεπισκόπηση" για να βλέπουμε άμεσα το αποτέλεσμα πάνω στην εικόνα:
Προβολή βίντεο.
Στάθμες (επίπεδα)
Για πιο προσεκτική δουλειά, υπάρχει το εργαλείο "Στάθμες". Μη σε τρομάζει η φαινομενική πολυπλοκότητά του, είναι απλό στην κατανόηση και πολύ χρήσιμο. Ο καλύτερος τρόπος να το μάθεις είναι να πειραματιστείς με αυτό, βλέποντας πώς επηρεάζονται οι εικόνες:
Προβολή βίντεο.
Ένα ακόμη βήμα: καμπύλες (curves)
Το εργαλείο "Καμπύλες" είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο. Με αυτό μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια τις καμπύλες τονικότητας (και την master και τις καμπύλες των καναλιών), είτε ορίζοντας με το ποντίκι σημεία ελέγχου (control points) και έτσι καθορίζοντας μια καμπύλη Bezier είτε χαράσσοντας την γραμμή με το ποντίκι κατά βούληση, ορίζοντας έτσι την ακριβή μορφή της συνάρτησης. Δηλ. το εργαλείο αυτό μας καλύπτει σε ό,τι αφορά στα προηγούμενα εργαλεία, δίνοντας τη δυνατότητα του απόλυτου ελέγχου στις καμπύλες τονικότητας.
Προβολή βίντεο.
Για προχωρημένους
Η πιο προχωρημένη προσέγγιση στη ρύθμιση φωτεινότητας και αντίθεσης είναι η εργασία με στρώσεις (layers). Δημιουργούμε μια νέα στρώση πάνω από αυτή όπου δουλεύουμε, και "βάφουμε" με μαλακό πινέλο (soft edged brush) στη νέα στρώση σε multiply mode είτε σε divide mode, έτσι η νέα στρώση δουλεύει επιλεκτικά στους τόνους αυτής που βρίσκεται από κάτω της ανάλογα με τη φωτεινότητά τους. Αν βάφουμε με χρώμα στην άνω στρώση επηρεάζουμε και το χρώμα, ενώ αν βάφουμε μόνο με τόνους του γκρι επηρεάζουμε μόνο την φωτεινότητα. Στο τέλος συγχωνεύουμε (merge down) τις δύο στρώσεις. Λεπτομέρειες στην τεκμηρίωση του GIMP.
Αντίθεση: η διαφορά φωτεινότητας δυο εικονοστοιχείων, ή για την εικόνα η έκφραση της διαφοράς των φωτεινών και των σκοτεινών περιοχών της εικόνας.
Εργαλείο "Φωτεινότητα-Αντίθεση"
Πρόκειται για μια αρχική προσέγγιση στη διόρθωση μιας υποεκτεθειμένης ή υπερεκτεθειμένης φωτογραφίας. Το εργαλείο εμφανίζεται από το μενού "Χρώματα" δίνοντας την εντολή "Φωτεινότητα-Αντίθεση". Δεν συνιστάται για προσεκτική δουλειά και απαιτεί προσοχή, επειδή αλλάζει τη φωτεινότητα προκαλώντας απώλεια τόνων χωρίς να λαμβάνει υπόψιν χρώμα και τονικές καμπύλες, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις που θα έχει ίσως αποδεκτό αποτέλεσμα. Το μειονέκτημα του εργαλείου είναι, ότι όταν μετακινώ την φωτεινότητα προς το φωτεινό, αφαιρούνται από την εικόνα τα φωτεινότερα εικονοστοιχεία και έτσι συμβαίνει απώλεια πληροφορίας (οι πιο φωτεινοί τόνοι χάνονται ανεπανόρθωτα), ενώ όταν κάνω το αντίθετο χάνω από την άλλη πλευρά (τους πιο σκοτεινούς τόνους), με άλλα λόγια η τονική καμπύλη μετατοπίζεται παράλληλα και στις άκρες θα υπάρχει απώλεια. Χρησιμεύει σε εικόνες με μια γενική και περιορισμένη υποέκθεση ή υπερέκθεση δηλ. ένα γενικό σφάλμα φωτεινότητας κατά τη δημιουργία της εικόνας. Με αυτό το εργαλείο απλά μετακινούμε 2 δείκτες, έναν για τη φωτεινότητα και έναν για την αντίθεση. Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ αυτών των δύο, και πρέπει να παίζουμε με το ένα λαμβάνοντας υπόψιν το άλλο, έχοντας τσεκάρει την "Προεπισκόπηση" για να βλέπουμε άμεσα το αποτέλεσμα πάνω στην εικόνα:
Προβολή βίντεο.
Στάθμες (επίπεδα)
Για πιο προσεκτική δουλειά, υπάρχει το εργαλείο "Στάθμες". Μη σε τρομάζει η φαινομενική πολυπλοκότητά του, είναι απλό στην κατανόηση και πολύ χρήσιμο. Ο καλύτερος τρόπος να το μάθεις είναι να πειραματιστείς με αυτό, βλέποντας πώς επηρεάζονται οι εικόνες:
Προβολή βίντεο.
Ένα ακόμη βήμα: καμπύλες (curves)
Το εργαλείο "Καμπύλες" είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο. Με αυτό μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια τις καμπύλες τονικότητας (και την master και τις καμπύλες των καναλιών), είτε ορίζοντας με το ποντίκι σημεία ελέγχου (control points) και έτσι καθορίζοντας μια καμπύλη Bezier είτε χαράσσοντας την γραμμή με το ποντίκι κατά βούληση, ορίζοντας έτσι την ακριβή μορφή της συνάρτησης. Δηλ. το εργαλείο αυτό μας καλύπτει σε ό,τι αφορά στα προηγούμενα εργαλεία, δίνοντας τη δυνατότητα του απόλυτου ελέγχου στις καμπύλες τονικότητας.
Προβολή βίντεο.
Για προχωρημένους
Η πιο προχωρημένη προσέγγιση στη ρύθμιση φωτεινότητας και αντίθεσης είναι η εργασία με στρώσεις (layers). Δημιουργούμε μια νέα στρώση πάνω από αυτή όπου δουλεύουμε, και "βάφουμε" με μαλακό πινέλο (soft edged brush) στη νέα στρώση σε multiply mode είτε σε divide mode, έτσι η νέα στρώση δουλεύει επιλεκτικά στους τόνους αυτής που βρίσκεται από κάτω της ανάλογα με τη φωτεινότητά τους. Αν βάφουμε με χρώμα στην άνω στρώση επηρεάζουμε και το χρώμα, ενώ αν βάφουμε μόνο με τόνους του γκρι επηρεάζουμε μόνο την φωτεινότητα. Στο τέλος συγχωνεύουμε (merge down) τις δύο στρώσεις. Λεπτομέρειες στην τεκμηρίωση του GIMP.
19 Φεβ 2009
Περιστροφή
Εύκολο όταν τραβάμε μια φωτογραφία να κρατήσουμε την μηχανή στραβά. Και όταν μετά δούμε τη θάλασσα στην οθόνη του ΗΥ, θα φοβηθούμε μη χυθεί η θάλασσα από την οθόνη πάνω στο γραφείο μας!
Προβολή βίντεο.
Προβολή βίντεο.
Βελτίωση μιας εικόνας
Όταν προσπαθούμε να βελτιώσουμε μία εικόνα, συνήθως ο κύριος σκοπός είναι να διορθώσουμε σφάλματα που έγιναν κατά τη λήψη (σε συνάρτηση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα). Είναι σαφές, ότι κανένα σφάλμα δεν μπορει να διορθωθεί 100%: η καλή λήψη είναι αναντικατάσταστη. Βέβαια, μια καλή λήψη απαιτεί έναν καλό φωτογράφο που ξέρει τι κάνει, η τέχνη της φωτογραφίας πάει πολύ μακριά, έχει χυθεί άπειρο μελάνι γι΄ αυτήν, υπάρχει και στο διαδίκτυο πάρα πολλή γνώση, και αν θέλεις να τραβήξεις καλές φωτογραφίες ο μόνος δρόμος που έχεις να διαβείς είναι ο σκληρός δρόμος της μάθησης και της εμπειρίας. Εδώ θα περιοριστώ μόνο σε νύξεις και γενικές υποδείξεις για τα συνήθη σφάλματα, με στόχο να σε υποψιάσω για τις γενικές αρχές της φωτογραφίας και της ψηφιακής επεξεργασίας της. Από κει και πέρα, αν πράγματι σε ενδιαφέρει... ιδού στάδιο δόξης λαμπρό: υπάρχουν σχολές βιβλία διαδίκτυο κ.ο.κ.
Η συνηθέστερη μέθοδος μάθησης είναι ο πειραματισμός. Δοκίμαζε. Και να κάνεις λάθος σε κάποια ενέργεια, δεν πειράζει: κάνεις αναίρεση (από το μενού Επεξεργασία > Αναίρεση ή με ένα απλό Ctrl+Z) και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Η συνηθέστερη μέθοδος μάθησης είναι ο πειραματισμός. Δοκίμαζε. Και να κάνεις λάθος σε κάποια ενέργεια, δεν πειράζει: κάνεις αναίρεση (από το μενού Επεξεργασία > Αναίρεση ή με ένα απλό Ctrl+Z) και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
18 Φεβ 2009
Ξάκρισμα (κροπάρισμα)
Είναι η ενέργεια με την οποία κρατούμε ένα πλαίσιο από μια εικόνα απορρίπτοντας το υπόλοιπο τμήμα της.
Προβολή βίντεο.
Προβολή βίντεο.
17 Φεβ 2009
Αλλαγή μεγέθους εικόνας, αποθήκευση
Μια από τις πρώτες ενέργειες είναι να φέρουμε μια εικόνα στο μέγεθος στο οποίο πρόκειται να τη χρησιμοποιήσουμε.
Εάν το αρχείο πρόκειται να χρησιμοποιήθεί στην έντυπη τυπογραφία, φυσικά αυτό δεν θα το κάνουμε, γιατί κάθε σμίκρυνση συνεπάγεται απώλεια πληροφορίας και άρα πτώση της ποιότητας. Εάν όμως π.χ. πρόκειται η εικόνα να χρησιμοποιηθεί στο web, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στο διαδίκτυο γενικά δεν συνιστούνται αρχεία εικόνας μεγαλύτερα των ~800 pixels σε πλάτος και των 750 το πολύ σε ύψος και ο λόγος είναι απλός: οι εικόνες πρέπει όταν προβάλλονται να χωρούν στα συνήθη μεγέθη οθόνης των χρηστών. Και βέβαια πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι πολλοί χρήστες έχουν ακόμα οθόνες 1024Χ768 ιδίως σε φορητούς ΗΥ.
Σημείωση: για έναν εικονικό χάρακα δες εδώ.
Ας δούμε λοιπόν πώς σμικρύνουμε μια εικόνα χρησιμοποιώντας το GIMP και πώς αποθηκεύουμε το αρχείο σε μορφή αρχείου χωρίς απώλεια (*,tif) για περαιτέρω επεξεργασία:
Προβολή βίντεο.
Εάν είμαι σίγουρος ότι δεν θέλω να επεξεργαστώ το αρχείο και απλά όπως είναι θέλω να το χρησιμοποιήσω για το web ή αλλού, κάπως έτσι θα το αποθήκευα σε μορφή αρχείου *.jpg:
Προβολή βίντεο.
Εάν το αρχείο πρόκειται να χρησιμοποιήθεί στην έντυπη τυπογραφία, φυσικά αυτό δεν θα το κάνουμε, γιατί κάθε σμίκρυνση συνεπάγεται απώλεια πληροφορίας και άρα πτώση της ποιότητας. Εάν όμως π.χ. πρόκειται η εικόνα να χρησιμοποιηθεί στο web, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στο διαδίκτυο γενικά δεν συνιστούνται αρχεία εικόνας μεγαλύτερα των ~800 pixels σε πλάτος και των 750 το πολύ σε ύψος και ο λόγος είναι απλός: οι εικόνες πρέπει όταν προβάλλονται να χωρούν στα συνήθη μεγέθη οθόνης των χρηστών. Και βέβαια πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι πολλοί χρήστες έχουν ακόμα οθόνες 1024Χ768 ιδίως σε φορητούς ΗΥ.
Σημείωση: για έναν εικονικό χάρακα δες εδώ.
Ας δούμε λοιπόν πώς σμικρύνουμε μια εικόνα χρησιμοποιώντας το GIMP και πώς αποθηκεύουμε το αρχείο σε μορφή αρχείου χωρίς απώλεια (*,tif) για περαιτέρω επεξεργασία:
Προβολή βίντεο.
Εάν είμαι σίγουρος ότι δεν θέλω να επεξεργαστώ το αρχείο και απλά όπως είναι θέλω να το χρησιμοποιήσω για το web ή αλλού, κάπως έτσι θα το αποθήκευα σε μορφή αρχείου *.jpg:
Προβολή βίντεο.
14 Φεβ 2009
Χάρακας (JRuler)
13 Φεβ 2009
Για την προέλευση και την ποιότητα των αρχείων
Από πού μπορεί να προέρχονται τα αρχεία εικόνας;
Από ψηφιακή φωτογραφική μηχανή
Όσον αφορά την προέλευση των αρχείων εικόνας, ίσως το συνηθέστερο σενάριο σήμερα είναι οι φωτογραφίες που βγάζουμε με την ψηφιακή φωτογραφική μας μηχανή. Κυριολεκτικά "έχει γεμίσει ο τόπος" ψηφιακές μηχανές, και οι εταιρείες έχουν περάσει το μήνυμα, για εμπορικούς λόγους φυσικά, "τραβάτε αδιακρίτως". Βέβαια η φωτογραφία ήταν είναι και θα είναι πάντα μια τέχνη, και θα λέγαμε ότι αυτός ο πληθωρισμός έχει συμβάλει λιγότερο στη φωτογραφική παιδεία και περισσότερο στην άνοδο του τεχνικού επιπέδου. Αυτό το δεύτερο μας ενδιαφέρει εδώ: μια σύγχρονη φωτογραφική μηχανή είναι πολύ εξυπηρετική για το μέσο χρήστη, επειδή κάτω από "κανονικές συνθήκες" είναι πιθανότερο ότι ένα κλικ θα έχει ένα τεχνικά αποδεκτό αποτέλεσμα. Με κάποια επεξεργασία στον ΗΥ του, ο μέσος χρήστης ίσως κατορθώσει να έχει ένα αποδεκτό αποτέλεσμα. Προφανώς, υπάρχουν μηχανές διάφορων ποιοτήτων, αλλά για έναν αρχάριο σήμερα μια ακριβή μηχανή είναι περιττή. Αν δεν έχεις σημαντική εμπειρία στη φωτογραφική τέχνη, μια απλή φωτογραφική μηχανή θα σού δώσει μια αποδεκτή ποιότητα αρχικού αρχείου στις περισσότερες περιπτώσεις.
Η διαδικασία είναι απλή: τραβάς, κατεβάζεις στον ΗΥ το αρχείο που σε ενδιαφέρει, επεξεργάζεσαι, αποθηκεύεις.
Από σαρωτή
Μια άλλη πηγή προέλευσης είναι οι σαρωτές (scanners). Υπάρχουν ένα σωρό είδη συσκευών στην αγορά, ξεκινώντας από τα φτηνά "πολυμηχανήματα". Αυτά γενικά δεν δίνουν ιδιαίτερη ποιότητα, ενώ αν θέλεις ποιότητα στα αρχεία που θα δημιουργήσεις θα πρέπει να ζητήσεις κάτι πιο εξειδικευμένο (από επίπεδα σκάνερς μέχρι ειδικά film scanners για φωτογραφική χρήση). Φυσικά τα εξειδικευμένα εργαλεία απαιτούν έμπειρους χρήστες.
Από το διαδίκτυο
Σήμερα στο χαώδες διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς εικόνες για κάθε θέμα. Ωστόσο προσοχή στα διαιώματα χρήσης!
Από "τράπεζες εικόνων"
Υπάρχουν στο εμπόριο συλλογές εικόνων, που πωλούνται σε CDs, DVDs κλπ. Υπάρχουν επίσης τέτοιες υπηρεσίες online. Αυτές οι λύσεις απευθύνονται σε πιο εξειδικευμένους χρήστες.
Από την οθόνη του ΗΥ
Στο πληκτρολόγιό σου υπάρχει ένα χρήσιμο κουμπί: το PrintScreen (PrtScr).
Όταν πατάς PrintScreen, η οθόνη αντιγράφεται στο Πρόχειρο των Windows (clipboard) ως εικόνα. Ξεκίνα το GIMP. Πάτα PrintScreen. Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP, δεξί κλικ, Αρχείο > Create > From Clipboard. Ρίξε μια ματιά στην μπάρα τίτλου του παραθύρου: βλέπεις ότι το μέγεθος του αρχείου ισούται με το μέγεθος της οθόνης σου. Τώρα πήγαινε σε ένα παράθυρο το οποίο ΔΕΝ έχεις μεγιστοποιημένο (δεν καταλαμβάνει όλη την οθόνη, άνοιξε ένα καινούργιο αν χρειαστεί) και πάτα LeftAlt+PrintScreen (κρατάς το κουμπί αριστερό-Alt κάτω ενώ πατάς το PrintScreen). Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP, δεξί κλικ, Αρχείο > Create > From Clipboard. Ρίξε μια ματιά στην μπάρα τίτλου του παραθύρου: βλέπεις το μέγεθος του νέου αρχείου εικόνας. Με το "PrintScreen" αντιγράφουμε στο Πρόχειρο ΟΛΗ την οθόνη, με το "LeftAlt+PrintScreen" το ενεργό παράθυρο μόνο (ασχέτως μεγέθους).
Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP, δεξί κλικ, Αρχείο > Create > Screen Shot... Εμφανίζεται ένα παράθυρο με τίτλο "WinSnap". Επέλεξε "Grab a single window" ("επέλεξε παράθυρο"). Πάτα "Αρπαγή". Πιάσε με το ποντίκι το μικρό σταυρό και κάνε τον μία βόλτα πάνω στην οθόνη παρατηρώντας τι συμβαίνει, και άφησέ τον σε κάποιο παράθυρο για να το "συλλάβεις". Προφανώς, όσο μεγαλύτερο το μέγεθος της οθόνης τόσο πιο άνετη η εργασία με τα μεγέθη εικόνων που δημιουργούμε.
Μην κλείσεις το αρχείο του GIMP, θα το χρειαστούμε.
Σχέση μορφής αρχείου και ποιότητας εικόνας
Λόγω της ανάγκης για μικρά μεγέθη αρχείων (εύκολη διακίνηση), επινοήθηκαν διάφοροι αλγόριθμοι "συμπίεσης" αρχείων εικόνας. Κατά κανόνα κάθε συμπίεση συνεπάγεται απώλεια πληροφορίας, συνεπώς απώλεια ποιότητας. Απλώς γίνεται προσπάθεια η απώλεια της ποιότητας να συμβαίνει σε ελεγχόμενα και αποδεκτά πλαίσια και να μη γίνεται εύκολα αντιληπτή από το ανθρώπινο μάτι. Προφανώς υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δεν γίνεται ανεκτή καμία απώλεια ποιότητας, όπως στην έντυπη τυπογραφία. Άρα, υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες μορφής αρχείων εικόνας: χωρίς απώλεια (lossless) και με απώλεια (lossy). Ένα συνηθισμένο φορμά αρχείων εικόνας χωρίς απώλεια είναι τα αρχεία *.tif (tiff) και ένα συνηθισμένο φορμά αρχείων εικόνας με απώλεια είναι τα αρχεία *.jpg (jpeg).
Τα αρχεία *.jpg έχουν ιδιαίτερη διάδοση στο διαδίκτυο, αλλά και στις ψηφιακές μηχανές. Οι καλές ψηφιακές μπορούν να δημιουργούν lossless αρχεία για λόγους ποιότητας, αλλά οι συνηθισμένες ψηφιακές συχνά δημιουργούν αρχεία *.jpg για λόγους χώρου (για να χωρά περισσότερα αρχεία το αποθηκευτικό τους μέσο). Εάν το αρχείο που πήρες από τη μηχανή σου είναι αρχείο *.jpg, ανοίγοντάς το στον ΗΥ σου έχεις ήδη κάποια απώλεια (ασχέτως αν το μάτι σου τώρα μπορεί να τη διακρίνει ή όχι). Εάν, αφού επεξεργαστείς το αρχείο σου, το αποθηκεύσεις ως αρχείο *.jpg (lossy), ακόμα περισσότερη απώλεια θα συμβεί. Κάθε φορά που το αποθηκεύεις - δηλ. κάθε φορά που δίνεις την εντολή "Αποθήκευση" αφού το ανοίξεις με οποιοδήποτε πρόγραμμα - ως lossy, η ποιότητα του αρχείου συνεχώς πέφτει. Συμπέρασμα: εάν θέλεις να διατηρήσεις ένα σημαντικό αρχείο, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις ανοίγοντάς το την πρώτη φορά θα είναι να το αποθηκεύσεις σε μια μορφή αρχείου χωρίς απώλεια. Ως πιο συνηθισμένο τέτοιο φορμά συνιστάται το αρχείο *.tif. Ναι, θα έχει μεγαλύτερο όγκο, ωστόσο άλλη λύση δεν υπάρχει. Αφού εξασφαλίσεις το αρχείο έτσι, μπορείς συνεχώς να το ανοίγεις και να το δουλεύεις χωρίς απώλεια ποιότητας.
Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP. Δεξί κλικ > Αρχείο > Αποθήκευση ως... Στο πρώτο πεδίο "Όνομα", όπου επιλέγεις όνομα αρχείου, βεβαιώσου ότι η κατάληξη του ονόματος αρχείου (τα 4 τελευταία γράμματα) είναι ".tif". Επέλεξε τοποθεσία στο σύστημα αρχείων του ΗΥ, πάτα "Αποθήκευση", στο διάλογο επιλογών αποθήκευσης "Αποθήκευση ως TIFF" που εμφανίζεται επέλεξε για τη συμπίεση "None" (καμία), και πάτα "Αποθήκευση". Δημιούργησες ένα αρχείο που μπορείς όποτε θέλεις να το επεξεργάζεσαι.
Από ψηφιακή φωτογραφική μηχανή
Όσον αφορά την προέλευση των αρχείων εικόνας, ίσως το συνηθέστερο σενάριο σήμερα είναι οι φωτογραφίες που βγάζουμε με την ψηφιακή φωτογραφική μας μηχανή. Κυριολεκτικά "έχει γεμίσει ο τόπος" ψηφιακές μηχανές, και οι εταιρείες έχουν περάσει το μήνυμα, για εμπορικούς λόγους φυσικά, "τραβάτε αδιακρίτως". Βέβαια η φωτογραφία ήταν είναι και θα είναι πάντα μια τέχνη, και θα λέγαμε ότι αυτός ο πληθωρισμός έχει συμβάλει λιγότερο στη φωτογραφική παιδεία και περισσότερο στην άνοδο του τεχνικού επιπέδου. Αυτό το δεύτερο μας ενδιαφέρει εδώ: μια σύγχρονη φωτογραφική μηχανή είναι πολύ εξυπηρετική για το μέσο χρήστη, επειδή κάτω από "κανονικές συνθήκες" είναι πιθανότερο ότι ένα κλικ θα έχει ένα τεχνικά αποδεκτό αποτέλεσμα. Με κάποια επεξεργασία στον ΗΥ του, ο μέσος χρήστης ίσως κατορθώσει να έχει ένα αποδεκτό αποτέλεσμα. Προφανώς, υπάρχουν μηχανές διάφορων ποιοτήτων, αλλά για έναν αρχάριο σήμερα μια ακριβή μηχανή είναι περιττή. Αν δεν έχεις σημαντική εμπειρία στη φωτογραφική τέχνη, μια απλή φωτογραφική μηχανή θα σού δώσει μια αποδεκτή ποιότητα αρχικού αρχείου στις περισσότερες περιπτώσεις.
Η διαδικασία είναι απλή: τραβάς, κατεβάζεις στον ΗΥ το αρχείο που σε ενδιαφέρει, επεξεργάζεσαι, αποθηκεύεις.
Από σαρωτή
Μια άλλη πηγή προέλευσης είναι οι σαρωτές (scanners). Υπάρχουν ένα σωρό είδη συσκευών στην αγορά, ξεκινώντας από τα φτηνά "πολυμηχανήματα". Αυτά γενικά δεν δίνουν ιδιαίτερη ποιότητα, ενώ αν θέλεις ποιότητα στα αρχεία που θα δημιουργήσεις θα πρέπει να ζητήσεις κάτι πιο εξειδικευμένο (από επίπεδα σκάνερς μέχρι ειδικά film scanners για φωτογραφική χρήση). Φυσικά τα εξειδικευμένα εργαλεία απαιτούν έμπειρους χρήστες.
Από το διαδίκτυο
Σήμερα στο χαώδες διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς εικόνες για κάθε θέμα. Ωστόσο προσοχή στα διαιώματα χρήσης!
Από "τράπεζες εικόνων"
Υπάρχουν στο εμπόριο συλλογές εικόνων, που πωλούνται σε CDs, DVDs κλπ. Υπάρχουν επίσης τέτοιες υπηρεσίες online. Αυτές οι λύσεις απευθύνονται σε πιο εξειδικευμένους χρήστες.
Από την οθόνη του ΗΥ
Στο πληκτρολόγιό σου υπάρχει ένα χρήσιμο κουμπί: το PrintScreen (PrtScr).
Όταν πατάς PrintScreen, η οθόνη αντιγράφεται στο Πρόχειρο των Windows (clipboard) ως εικόνα. Ξεκίνα το GIMP. Πάτα PrintScreen. Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP, δεξί κλικ, Αρχείο > Create > From Clipboard. Ρίξε μια ματιά στην μπάρα τίτλου του παραθύρου: βλέπεις ότι το μέγεθος του αρχείου ισούται με το μέγεθος της οθόνης σου. Τώρα πήγαινε σε ένα παράθυρο το οποίο ΔΕΝ έχεις μεγιστοποιημένο (δεν καταλαμβάνει όλη την οθόνη, άνοιξε ένα καινούργιο αν χρειαστεί) και πάτα LeftAlt+PrintScreen (κρατάς το κουμπί αριστερό-Alt κάτω ενώ πατάς το PrintScreen). Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP, δεξί κλικ, Αρχείο > Create > From Clipboard. Ρίξε μια ματιά στην μπάρα τίτλου του παραθύρου: βλέπεις το μέγεθος του νέου αρχείου εικόνας. Με το "PrintScreen" αντιγράφουμε στο Πρόχειρο ΟΛΗ την οθόνη, με το "LeftAlt+PrintScreen" το ενεργό παράθυρο μόνο (ασχέτως μεγέθους).
Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP, δεξί κλικ, Αρχείο > Create > Screen Shot... Εμφανίζεται ένα παράθυρο με τίτλο "WinSnap". Επέλεξε "Grab a single window" ("επέλεξε παράθυρο"). Πάτα "Αρπαγή". Πιάσε με το ποντίκι το μικρό σταυρό και κάνε τον μία βόλτα πάνω στην οθόνη παρατηρώντας τι συμβαίνει, και άφησέ τον σε κάποιο παράθυρο για να το "συλλάβεις". Προφανώς, όσο μεγαλύτερο το μέγεθος της οθόνης τόσο πιο άνετη η εργασία με τα μεγέθη εικόνων που δημιουργούμε.
Μην κλείσεις το αρχείο του GIMP, θα το χρειαστούμε.
Σχέση μορφής αρχείου και ποιότητας εικόνας
Λόγω της ανάγκης για μικρά μεγέθη αρχείων (εύκολη διακίνηση), επινοήθηκαν διάφοροι αλγόριθμοι "συμπίεσης" αρχείων εικόνας. Κατά κανόνα κάθε συμπίεση συνεπάγεται απώλεια πληροφορίας, συνεπώς απώλεια ποιότητας. Απλώς γίνεται προσπάθεια η απώλεια της ποιότητας να συμβαίνει σε ελεγχόμενα και αποδεκτά πλαίσια και να μη γίνεται εύκολα αντιληπτή από το ανθρώπινο μάτι. Προφανώς υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δεν γίνεται ανεκτή καμία απώλεια ποιότητας, όπως στην έντυπη τυπογραφία. Άρα, υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες μορφής αρχείων εικόνας: χωρίς απώλεια (lossless) και με απώλεια (lossy). Ένα συνηθισμένο φορμά αρχείων εικόνας χωρίς απώλεια είναι τα αρχεία *.tif (tiff) και ένα συνηθισμένο φορμά αρχείων εικόνας με απώλεια είναι τα αρχεία *.jpg (jpeg).
Τα αρχεία *.jpg έχουν ιδιαίτερη διάδοση στο διαδίκτυο, αλλά και στις ψηφιακές μηχανές. Οι καλές ψηφιακές μπορούν να δημιουργούν lossless αρχεία για λόγους ποιότητας, αλλά οι συνηθισμένες ψηφιακές συχνά δημιουργούν αρχεία *.jpg για λόγους χώρου (για να χωρά περισσότερα αρχεία το αποθηκευτικό τους μέσο). Εάν το αρχείο που πήρες από τη μηχανή σου είναι αρχείο *.jpg, ανοίγοντάς το στον ΗΥ σου έχεις ήδη κάποια απώλεια (ασχέτως αν το μάτι σου τώρα μπορεί να τη διακρίνει ή όχι). Εάν, αφού επεξεργαστείς το αρχείο σου, το αποθηκεύσεις ως αρχείο *.jpg (lossy), ακόμα περισσότερη απώλεια θα συμβεί. Κάθε φορά που το αποθηκεύεις - δηλ. κάθε φορά που δίνεις την εντολή "Αποθήκευση" αφού το ανοίξεις με οποιοδήποτε πρόγραμμα - ως lossy, η ποιότητα του αρχείου συνεχώς πέφτει. Συμπέρασμα: εάν θέλεις να διατηρήσεις ένα σημαντικό αρχείο, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις ανοίγοντάς το την πρώτη φορά θα είναι να το αποθηκεύσεις σε μια μορφή αρχείου χωρίς απώλεια. Ως πιο συνηθισμένο τέτοιο φορμά συνιστάται το αρχείο *.tif. Ναι, θα έχει μεγαλύτερο όγκο, ωστόσο άλλη λύση δεν υπάρχει. Αφού εξασφαλίσεις το αρχείο έτσι, μπορείς συνεχώς να το ανοίγεις και να το δουλεύεις χωρίς απώλεια ποιότητας.
Πήγαινε στο παράθυρο του GIMP. Δεξί κλικ > Αρχείο > Αποθήκευση ως... Στο πρώτο πεδίο "Όνομα", όπου επιλέγεις όνομα αρχείου, βεβαιώσου ότι η κατάληξη του ονόματος αρχείου (τα 4 τελευταία γράμματα) είναι ".tif". Επέλεξε τοποθεσία στο σύστημα αρχείων του ΗΥ, πάτα "Αποθήκευση", στο διάλογο επιλογών αποθήκευσης "Αποθήκευση ως TIFF" που εμφανίζεται επέλεξε για τη συμπίεση "None" (καμία), και πάτα "Αποθήκευση". Δημιούργησες ένα αρχείο που μπορείς όποτε θέλεις να το επεξεργάζεσαι.
11 Φεβ 2009
Η εφαρμογή XnView
Ακόμη και αν δεν θέλουμε να προχωρήσουμε στην επεξεργασία εικόνας, με τις σύγχρονες τεχνολογίες των πολυμέσων πρέπει να έχουμε σε κάθε ΗΥ ένα πρόγραμμα για να βλέπουμε εικόνες και, γενικά, πολυμέσα. Ένα πολύ καλό τέτοιο πρόγραμμα είναι το XnView.
Το XnView δεν είναι ένας απλός image viewer. Καλοφτιαγμένο, ένα λαμπρό παράδειγμα freeware που ξεπερνά εμπορικούς ανταγωνιστές και αφήνει πίσω του ένα σωρό εφαρμογές με δικαιώματα. Επίσης έχει ένα σωρό άλλες χρησιμότατες λειτουργίες. Υπάρχει και σε ελληνικό περιβάλλον, αφού κάποια καλή ψυχή το μετέφρασε και στη γλώσσα μας.
Με αυτό το πρόγραμμα
• μπορείς να περιηγείσαι σε εικόνες που έχεις ήδη στον ΗΥ σου,
• μπορείς να δημιουργήσεις καινούργια αρχεία εικόνας από σαρωτή (scanner),
• μπορείς να δημιουργήσεις προβολές, να εκτελέσεις χρήσιμες εργασίες με εικόνες κλπ. κλπ.
Το πρόγραμμα είναι ελεύθερο και μπορούμε να το κατεβάσουμε σε δύο μορφές: για κανονική εγκατάσταση στο σύστημα, και φορητό (τι είναι φορητή εφαρμογή):
• Για κανονική εγκατάσταση βρες το εδώ - υπάρχει για όλα τα λειτουργικά συστήματα.
• Φορητό βρες το εδώ - το έχω έτοιμο και στα ελληνικά.
Δες πώς το κατεβάζουμε και το εγκαθιστούμε: προβολή βίντεο.
Το XnView δεν είναι ένας απλός image viewer. Καλοφτιαγμένο, ένα λαμπρό παράδειγμα freeware που ξεπερνά εμπορικούς ανταγωνιστές και αφήνει πίσω του ένα σωρό εφαρμογές με δικαιώματα. Επίσης έχει ένα σωρό άλλες χρησιμότατες λειτουργίες. Υπάρχει και σε ελληνικό περιβάλλον, αφού κάποια καλή ψυχή το μετέφρασε και στη γλώσσα μας.
Με αυτό το πρόγραμμα
• μπορείς να περιηγείσαι σε εικόνες που έχεις ήδη στον ΗΥ σου,
• μπορείς να δημιουργήσεις καινούργια αρχεία εικόνας από σαρωτή (scanner),
• μπορείς να δημιουργήσεις προβολές, να εκτελέσεις χρήσιμες εργασίες με εικόνες κλπ. κλπ.
Το πρόγραμμα είναι ελεύθερο και μπορούμε να το κατεβάσουμε σε δύο μορφές: για κανονική εγκατάσταση στο σύστημα, και φορητό (τι είναι φορητή εφαρμογή):
• Για κανονική εγκατάσταση βρες το εδώ - υπάρχει για όλα τα λειτουργικά συστήματα.
• Φορητό βρες το εδώ - το έχω έτοιμο και στα ελληνικά.
Δες πώς το κατεβάζουμε και το εγκαθιστούμε: προβολή βίντεο.
10 Φεβ 2009
Εφαρμογή
Υπάρχουν πάρα πολλές εφαρμογές για επεξεργασία εικόνας. Εμείς θα χρησιμοποιήσουμε μια ελεύθερη εφαρμογή, το GIMP.
Μάλιστα θα χρησιμοποιήσουμε την εφαρμογή αυτή στη φορητή της έκδοση, και μάλιστα σε ελληνικό περιβάλλον. Αυτή είναι η σελίδα του GIMP, όπου μπορείς να βρεις εξειδικευμένη βοήθεια.
Εάν σκοπεύεις να ασχοληθείς πιο σοβαρά με την επεξεργασία εικόνας, η βοήθεια αυτή θα σού φανεί χρήσιμη. Θα ξεκινήσεις από τη σελίδα της τεκμηρίωσης (Documentation) όπου θα βρεις όλα τα τερτίπια του προγράμματος, αλλά και κάτι πολύ σημαντικό πρώτα απ΄ όλα: τη θεωρία της επεξεργασίας εικόνας.
Για να μη κουράζεσαι και ψάχνεις να βρεις τη φορητή (δες τι είναι) έκδοση του GIMP, την έχω ήδη βρει για σένα. Κατέβασέ την, και έτοιμη σε ελληνικό περιβάλλον, από αυτή τη σελίδα. Αποθήκευσε το φάκελο της εφαρμογής κάπου στον ΗΥ σου (π.χ. στην επιφάνεια εργασίας) και έσο έτοιμος για το πανηγύρι.
Μάλιστα θα χρησιμοποιήσουμε την εφαρμογή αυτή στη φορητή της έκδοση, και μάλιστα σε ελληνικό περιβάλλον. Αυτή είναι η σελίδα του GIMP, όπου μπορείς να βρεις εξειδικευμένη βοήθεια.
Εάν σκοπεύεις να ασχοληθείς πιο σοβαρά με την επεξεργασία εικόνας, η βοήθεια αυτή θα σού φανεί χρήσιμη. Θα ξεκινήσεις από τη σελίδα της τεκμηρίωσης (Documentation) όπου θα βρεις όλα τα τερτίπια του προγράμματος, αλλά και κάτι πολύ σημαντικό πρώτα απ΄ όλα: τη θεωρία της επεξεργασίας εικόνας.
Για να μη κουράζεσαι και ψάχνεις να βρεις τη φορητή (δες τι είναι) έκδοση του GIMP, την έχω ήδη βρει για σένα. Κατέβασέ την, και έτοιμη σε ελληνικό περιβάλλον, από αυτή τη σελίδα. Αποθήκευσε το φάκελο της εφαρμογής κάπου στον ΗΥ σου (π.χ. στην επιφάνεια εργασίας) και έσο έτοιμος για το πανηγύρι.
Καλιμπράρισμα της οθόνης
Πρόκειται για μια εξειδικευμένη και περίπλοκη διαδικασία για τους επαγγελματίες, ωστόσο είναι μια καλή ιδέα να γίνει μια βασική γενική ρύθμιση σαν αυτή που ακολουθεί εδώ από τον απλό χρήστη. Σε κάθε περίπτωση βοηθά τη σωστότερη απεικόνιση και χρήση της οθόνης για μια πιο ξεκούραστη εργασία ο,τιδήποτε και αν κάνει κανείς στον ΗΥ του.
Ειδικά για την επεξεργασία εικόνας, είναι μια σημαντική διαδικασία, γιατί πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι αυτό που βλέπουμε εμείς όταν ετοιμάζουμε μία εικόνα θα είναι όσο γίνεται πιο κοντά σε αυτό που θα δουν και οι άλλοι όταν θα προβάλλουν την συγκεκριμένη εικόνα στον ΗΥ τους.
Παρακαλώ να επισκεφθείς αυτή τη σελίδα, όπου θα βρεις και τη σχετική γενική θεωρία και οδηγίες για το πώς θα κάνεις ένα γενικό καλιμπράρισμα στην οθόνη σου.
Ειδικά για την επεξεργασία εικόνας, είναι μια σημαντική διαδικασία, γιατί πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι αυτό που βλέπουμε εμείς όταν ετοιμάζουμε μία εικόνα θα είναι όσο γίνεται πιο κοντά σε αυτό που θα δουν και οι άλλοι όταν θα προβάλλουν την συγκεκριμένη εικόνα στον ΗΥ τους.
Παρακαλώ να επισκεφθείς αυτή τη σελίδα, όπου θα βρεις και τη σχετική γενική θεωρία και οδηγίες για το πώς θα κάνεις ένα γενικό καλιμπράρισμα στην οθόνη σου.
Ξεκινώντας με την επεξεργασία εικόνας
Η επεξεργασία εικόνας είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο και αλίμονο σε αυτόν που θα προσπαθούσε να το εξαντλήσει.
Εδώ θα δούμε γενικά πράγματα: το πώς ένας αρχάριος μπορεί να εκτελέσει τις βασικές εργασίες που σχετίζονται με την επεξεργασία εικόνων.
Εδώ θα δούμε γενικά πράγματα: το πώς ένας αρχάριος μπορεί να εκτελέσει τις βασικές εργασίες που σχετίζονται με την επεξεργασία εικόνων.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)